STRONA GŁÓWNA / Dokumenty Stolicy Apostolskiej / Dokumenty liturgiczne po Soborze Watykańskim II / Instr."Redemptionis Sacramentum"o tym,co należy zachowywać, a czego unikać w związku z Najśw.Euchar / Rozdział IV - Komunia Święta
 
 
 
 

 

KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW

INSTRUKCJA
"REDEMPTIONIS SACRAMENTUM"
O tym, co należy zachowywać, a czego unikać w związku z Najświętszą Eucharystią

 

ROZDZIAŁ IV
KOMUNIA ŚWIĘTA

1. Zasady przyjmowania Komunii Świętej

80. Eucharystia winna być przedstawiana wiernym jako "lekarstwo, dzięki któremu jesteśmy uwalniani od codziennych przewinień i zachowywani od grzechów śmiertelnych"160, co ukazują różne części Mszy świętej. Akt pokuty, umieszczony na początku Mszy świętej, ma na celu pomóc uczestnikom w przygotowaniu się do godnego sprawowania świętych tajemnic161, jednak nie posiada "skuteczności sakramentu pokuty"162 i nie może zastępować sakramentu pojednania, w którym odpuszczane są grzechy ciężkie. Duszpasterze powinni troskliwie zabiegać, aby ta chrześcijańska nauka była przekazywana wiernym w katechezie.

81. Doświadczenie Kościoła pokazuje, że jest konieczne, aby każdy baczył głęboko na siebie samego163, aby nikt, kto ma świadomość grzechu ciężkiego, nie celebrował Mszy świętej bez uprzedniej sakramentalnej spowiedzi ani też nie przyjmował Ciała Pańskiego, chyba że zachodzi poważna przyczyna i nie ma możliwości wyspowiadania się; w takim przypadku należy pamiętać o obowiązku wzbudzenia aktu żalu doskonałego, który zakłada pragnienie jak najszybszego wyspowiadania się164.

82. Ponadto "Kościół określił reguły, które mają umożliwić łatwiejszy, częstszy i owocniejszy dostęp wiernych do Stołu eucharystycznego, i sprecyzował obiektywne warunki, które nakazują, by nie udzielać Komunii"165.

83. Jest oczywiście pożądane, aby wszyscy, którzy uczestniczą w celebracji Mszy świętej, przyjmowali Komunię świętą w czasie tej celebracji, o ile spełniają warunki wymagane do jej przyjęcia. Czasami zdarza się jednak, że wierni, nieświadomi tego, tłumnie zbliżają się do ołtarza. Obowiązkiem duszpasterzy jest roztropne i stanowcze wyeliminowanie tego nadużycia.

84. Oprócz tego, tam gdzie Msza święta jest sprawowana dla wielkiej rzeszy albo, na przykład, w wielkich miastach, trzeba zadbać, by w nieświadomości do Komunii świętej nie przystępowali również niekatolicy lub nawet niechrześcijanie, lekceważąc w ten sposób doktrynalne i dyscyplinarne wskazania Magisterium Kościoła. Obowiązkiem duszpasterzy jest w stosownym czasie upomnieć uczestników celebracji o konieczności ścisłego zachowania prawdy i dyscypliny w tej dziedzinie.

85. Szafarze katoliccy godziwie udzielają sakramentów jedynie wiernym katolikom, którzy również godziwie je przyjmują jedynie z rąk szafarzy katolickich, z zachowaniem przepisów kan. 844 § 2, 3 i 4 oraz kan. 861 § 2166. Ponadto warunki ustanowione w kan. 844 § 4, od których nie można w żadnym razie odstąpić167, nie mogą być od siebie oddzielane; dlatego zawsze wymaga się spełnienia ich wszystkich równocześnie.

86. Należy przyzwyczajać wiernych do tego, aby przystępowali do sakramentu pokuty poza Mszą świętą, szczególnie w wyznaczonych godzinach, tak aby jego sprawowanie było spokojne i przynosiło im prawdziwy pożytek oraz by nie przeszkadzało im w czynnym uczestnictwie we Mszy świętej. Tych, którzy mają zwyczaj codziennie albo bardzo często przystępować do Komunii świętej, należy pouczyć, aby przystępowali do sakramentu pokuty regularnie, według własnych potrzeb i możliwości168.

87. Pierwszą Komunię świętą dzieci musi zawsze poprzedzać sakramentalna spowiedź i rozgrzeszenie169. Ponadto Pierwsza Komunia święta powinna być zawsze udzielana przez kapłana i nigdy poza celebracją Mszy świętej. Poza wyjątkowymi przypadkami nie jest właściwe organizowanie Pierwszej Komunii świętej w Wielki Czwartek podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej. Należy wybrać raczej inny dzień, jakim może być któraś z Niedziel Wielkanocnych (od II do VI) lub uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej albo któraś z niedziel w ciągu roku, ponieważ niedziela słusznie jest uważana za dzień Eucharystii170. Niech do przyjęcia Komunii świętej "nie przystępują dzieci, które nie osiągnęły używania rozumu", albo które "proboszcz uzna za niewystarczająco przygotowane"171. Gdy się jednak zdarzy, że jakieś dziecko pomimo młodego wieku zostanie uznane za wyjątkowo dojrzałe do przyjęcia sakramentu, nie należy mu odmawiać Pierwszej Komunii, byleby zostało wystarczająco przygotowane.

2. Udzielanie Komunii świętej

88. Zgodnie ze zwyczajem wierni powinni przyjmować sakramentalną Komunię eucharystyczną podczas Mszy świętej i w tym momencie, w którym przewiduje to sam obrzęd celebracji, to znaczy po Komunii celebrującego kapłana172. Udzielanie Komunii należy do kapłana celebrującego, wspomaganego w razie potrzeby przez innych kapłanów lub diakonów; nie powinien on kontynuować Mszy świętej przed zakończeniem Komunii wiernych. Zgodnie z przepisami prawa nadzwyczajni szafarze mogą wspomagać kapłana celebrującego jedynie w przypadku konieczności173.

89. Aby "Komunia święta ukazała się także przez znaki jako uczestnictwo w aktualnie sprawowanej Ofierze"174, zaleca się, by wierni mogli ją przyjmować z hostii konsekrowanych podczas tej Mszy175.

90. "Wierni przyjmują Komunię świętą w postawie klęczącej lub stojącej, zgodnie z postanowieniem Konferencji Episkopatu", zaaprobowanym przez Stolicę Apostolską. "Jeśli przystępują do niej stojąc, zaleca się, aby przed przyjęciem Najświętszego Sakramentu wykonali należny gest czci, który winien być określony tym samym postanowieniem"176.

91. Przy udzielaniu Komunii świętej należy pamiętać, że "święci szafarze nie mogą odmówić sakramentów tym, którzy właściwie o nie proszą, są odpowiednio przygotowani i prawo nie zabrania im ich przyjmowania"177. Stąd każdy ochrzczony katolik, któremu prawo tego nie zabrania, powinien być dopuszczony do Komunii świętej. W związku z tym nie wolno odmawiać Komunii świętej nikomu z wiernych, tylko dlatego, że na przykład chce ją przyjąć na klęcząco lub na stojąco.

92. Chociaż każdy wierny zawsze ma prawo według swego uznania przyjąć Komunię świętą do ust178, jeśli ktoś chce ją przyjąć na rękę, w regionach, gdzie Konferencja Biskupów, za zgodą Stolicy Apostolskiej, na to zezwala, należy mu podać konsekrowaną Hostię. Ze szczególną troską trzeba jednak czuwać, aby natychmiast na oczach szafarza ją spożył, aby nikt nie odszedł, niosąc w ręku postacie eucharystyczne. Jeśli mogłoby zachodzić niebezpieczeństwo profanacji, nie należy udzielać wiernym Komunii świętej na rękę179.

93. W celu uniknięcia niebezpieczeństwa upadku konsekrowanej hostii lub jakiegoś jej fragmentu, podczas Komunii wiernych należy używać pateny180.

94. Nie wolno samym wiernym "brać konsekrowanego Chleba ani kielicha Krwi Pańskiej, ani tym bardziej przekazywać między sobą z rąk do rąk"181. Podobnie należy wyeliminować nadużycie polegające na tym, że nowożeńcy w czasie Mszy świętej ślubnej udzielają sobie wzajemnie Komunii świętej.

95. Wierny świecki, "który przyjął już Najświętszą Eucharystię, może ją ponownie tego samego dnia przyjąć jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której uczestniczy, z zachowaniem przepisu kan. 921, § 2"182.

96. Należy odrzucić zwyczaj, polegający na tym, że wbrew przepisom ksiąg liturgicznych podczas sprawowania Mszy świętej lub przed nią rozdziela się na podobieństwo Komunii niekonsekrowane hostie albo inne rzeczy nadające się czy też nie nadające do spożycia. Zwyczaj ten jest bowiem całkowicie niezgodny z tradycją obrządku rzymskiego i niesie z sobą niebezpieczeństwo wprowadzenia wśród wiernych zamieszania co do nauki Kościoła na temat Eucharystii. Jeśli gdziekolwiek utrzymuje się pochodzący z przyzwolenia swoisty zwyczaj błogosławienia chleba i dzielenia się nim po Mszy świętej, należy z wielką troską wyjaśnić jego sens w stosownej katechezie. Nie należy jednak wprowadzać innych podobnych zwyczajów ani też nigdy używać do tego niekonsekrowanych hostii.

3. Komunia świeta kapłanów

97. Kapłan, ilekroć sprawuje Mszę świętą, powinien przyjmować Komunię świętą przy ołtarzu w czasie przewidzianym przez Mszał, koncelebransi zaś zanim sami zaczną rozdzielać Komunię świętą. Kapłan celebrujący albo koncelebrujący nie powinien nigdy czekać, aż zakończy się Komunia ludu, aby samemu przyjąć Komunię świętą183.

98. Komunia kapłanów koncelebrujących winna się odbywać zgodnie z normami zapisanymi w księgach liturgicznych, zawsze przy użyciu Hostii, które zostały konsekrowane podczas aktualnie sprawowanej Mszy świętej184, ponadto wszyscy koncelebrujący winni ją zawsze przyjmować pod obiema postaciami. Należy zaznaczyć, że jeśli kapłan lub diakon podaje koncelebrującym konsekrowaną Hostię lub kielich, nie mówi nic, to znaczy nie wypowiada słów: "Ciało Chrystusa" i "Krew Chrystusa".

99. Zawsze zezwala się na Komunię pod obiema postaciami "kapłanom, którzy nie mogą celebrować ani koncelebrować"185.

4. Komunia pod dwiema postaciami

100. Aby jaśniej ukazać wiernym pełnię znaku podczas Uczty eucharystycznej, do Komunii pod obiema postaciami dopuszcza się również wiernych świeckich, w przypadkach przewidzianych w księgach liturgicznych. Winna ją poprzedzać i stale jej towarzyszyć odpowiednia katecheza na temat podstawowych zasad dogmatycznych w tej dziedzinie ustalonych przez Sobór Trydencki186.

101. Aby wiernym świeckim udzielić Komunii świętej pod obiema postaciami, trzeba uwzględnić w odpowiedni sposób okoliczności; ich ocena należy przede wszystkim do biskupów diecezjalnych. W każdym razie zawsze trzeba ją wykluczyć, gdy zachodzi niebezpieczeństwo, nawet małe, znieważenia świętych postaci187. Aby zapewnić lepszą koordynację w tej dziedzinie, Konferencja Episkopatu winna wydać normy, zatwierdzone przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, odnoszące się szczególnie "do sposobu udzielania wiernym Komunii świętej pod obiema postaciami oraz rozszerzenia możliwości jej przyjmowania"188.

102. Nie należy wiernym świeckim podawać kielicha, jeśli będzie tak duża liczba przystępujących do Komunii189, że trudno określić potrzebną do Eucharystii ilość wina i zachodzi niebezpieczeństwo, że "pod koniec celebracji pozostanie zbyt dużo Krwi Chrystusa do spożycia"190. Podobnie należy postąpić w następujących przypadkach: kiedy uciążliwe byłoby zorganizowanie podejścia do kielicha lub gdy celebracja wymaga użycia takiej ilości wina, że tylko z trudnością można rozeznać jego pewne pochodzenie i jakość, albo gdy nie można szybko zapewnić odpowiedniej liczby świętych szafarzy, ani nadzwyczajnych szafarzy Komunii świętej, którzy posiadaliby odpowiednią formację, lub gdy znaczna część ludu nie chce ustawicznie, z różnych powodów, przystępować do kielicha, tak że w jakiś sposób ginie wtedy znak jedności.

103. Przepisy Mszału Rzymskiego przyjmują zasadę, że w przypadkach, gdy udziela się Komunii pod obiema postaciami, "Krew Pańską można spożywać albo pijąc bezpośrednio z kielicha, albo przez zanurzenie, albo za pomocą rurki lub łyżeczki"191. Jeśli chodzi o udzielanie Komunii wiernym świeckim, biskupi mogą wykluczyć Komunię za pomocą rurki lub łyżeczki tam, gdzie nie ma takiego zwyczaju, pozostawiając jednak zawsze możliwość udzielania Komunii przez zanurzenie. W tym ostatnim przypadku należy jednak używać hostii, które nie będą zbyt cienkie ani zbyt małe, a ten, kto przyjmuje Komunię, powinien przyjąć Sakrament od kapłana i wyłącznie do ust192.

104. Nie zezwala się, aby przyjmujący Komunię sam zanurzał Hostię w kielichu ani brał na rękę Hostię, która została zanurzona we Krwi Chrystusa. Jeśli chodzi o hostię przeznaczoną do Komunii przez zanurzenie, powinna być wykonana z ważnej materii i konsekrowana. W żadnym przypadku nie wolno używać chleba niekonsekrowanego lub sporządzonego z innej materii.

105. Jeśli do udzielania Komunii pod obiema postaciami dla kapłanów koncelebrujących i wiernych nie wystarcza jeden kielich, nic nie stoi na przeszkodzie, aby kapłan celebrujący użył kilku kielichów193. Należy bowiem pamiętać, że wszyscy kapłani celebrujący Mszę świętą są zobowiązani do przyjęcia Komunii pod obiema postaciami. Ze względu na wymowę znaku jest godne pochwały, aby kielich główny był większy, a pozostałe mniejsze.

106. Za wszelką cenę jednak należy unikać przelewania konsekrowanej Krwi Chrystusa z jednego kielicha do drugiego, aby nie dopuścić do znieważenia tak wielkiego Sakramentu. Do podawania Krwi Pańskiej nie wolno używać butelek, dzbanków ani innych naczyń, które całkowicie nie odpowiadają ustalonym normom.

107. Zgodnie z ustaleniami kanonów, "kto postacie konsekrowane porzuca albo w celu świętokradczym zabiera lub przechowuje, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa, zarezerwowanej Stolicy Apostolskiej; duchowny może być ponadto ukarany inną karą, nie wyłączając wydalenia ze stanu duchownego"194. Do tego przypadku należy jeszcze zaliczyć wszelkie działanie mające znamiona dobrowolnej i poważnej pogardy okazywanej świętym postaciom. Stąd jeśli ktoś postępuje wbrew wspomnianym normom, np. rzucając święte postacie do kościelnej studzienki lub w miejsce niegodne, lub na ziemię, podlega ustalonym karom195. Ponadto wszyscy powinni pamiętać, że po zakończeniu Komunii świętej podczas sprawowania Mszy świętej należy zachowywać przepisy Mszału Rzymskiego. W szczególności zaś należy pamiętać, aby Krew Chrystusa, jeśli pozostanie, była natychmiast całkowicie spożyta przez kapłana lub zgodnie z przepisami przez innego szafarza, konsekrowane zaś Hostie, które pozostaną, były spożyte przez kapłana przy ołtarzu lub odniesione do miejsca przeznaczonego na przechowywanie Eucharystii196.


PRZYPISY

123 Por. KPK, kan. 924 § 2: MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 320.
124 Por. ŚW. KONGR. DS. DYSC. SAKRAM., Instr., Dominus Salvator noster, 26 marca 1929, nr 1: AAS 21 (1929) 631-642, tu 632.
125 Por. tamże, nr II: AAS 21 (1929) 635.
126 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 321.
127 Por. Łk 22, 18; KPK, kan. 924 §§ 1, 3; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 322.
128 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 323.
129 JAN PAWEŁ II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr 13: AAS 81 (1989) 910.
130 ŚW. KONGR. DS. SAKRAM. I KULTU BOŻEGO, Instr. Inaestimabile donum, nr 5: AAS 72 (1980) 335.
131 Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 28: AAS 95 (2003) 452; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 147; ŚW. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes, nr 4: AAS 62 (1970) 698; ŚW. KONGR. DS. SAKRAM. I KULTU BOŻEGO, Instr. Inaestimabile donum, nr 4: AAS 72 (1980) 334.
132 MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 32.
133 Tamże, nr 147; por. JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 28: AAS 95 (2003) 452; por. ŚW. KONGR. DS. SAKRAM. I KULTU BOŻEGO, Instr. Inaestimabile donum, nr 4: AAS 72 (1980) s.334-335.
134 JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 39: AAS 95 (2003) 459.
135 ŚW. KONGR. DS. SAKRAM. I KULTU BOŻEGO, Instr. Inaestimabile donum, nr 4: AAS 72 (1980) s.334-335.
136 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nry 356-362.
137 Por. KL nr 51.
138 MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 57; por. JAN PAWEŁ II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr 13: AAS 81 (1989) 910; KONGR. NAUKI WIARY, Deklaracja Dominus Iesus o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła, 6 sierpnia 2000: AAS 92 (2000) 742-765.
139 MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 60.
140 Por. tamże, nry 59-60.
141 Por. np. RITUALE ROMANUM, ex decreto sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II renovatum, auctoŹriŹtate Pauli Pp. VI editum Ioannis Pauli Pp. II cura recognitum: Ordo celebrandi Matrimonium, editio typica altera, diei 19 martii 1990, Typis Polyglottis Vaticanis, 1991, nr 125; RITUALE ROMANUM, ex decreto sacroŹsancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum, auctoritate Pauli Pp. VI promulgatum: Ordo Unctionis infirmorum eorumque pastoralis curae, editio typica, 7 decembris 1972, Typis Polyglottis Vaticanis 1972, nr 72.
142 Por. KPK, kan. 767 § 1.
143 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 66; por. KPK, kan. 6, §§ 1, 2; i kan. 767 § 1, o czym wspominają także przepisy w KONGR. DS. DUCHOWIEŃSTWA I INNE, Instr. Ecclesiae de mysterio, Wskazówki praktyczne, art. 3 § 1: AAS 89 (1997) 865.
144 MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 66; por. KPK, kan. 767 § 1.
145 Por. KONGR. DS. DUCHOWIEŃSTWA I INNE, Instr. Ecclesiae de mysterio, Wskazówki praktyczne, art. 3 § 1: AAS 89 (1997) 865; por. KPK, kan. 6, §§ 1, 2; PAP. KOMISJA DS. AUTENT. INTERPR. KPK, Responsio ad propositum dubium, 20 czerwca 1987: AAS 79 (1987) 1249.
146 Por. KONGR. DS. DUCHOWIEŃSTWA I INNE, Instr. Ecclesiae de mysterio, Wskazówki praktyczne, art. 3 § 1: AAS 89 (1997) 864-865.
147 Por. SOBÓR TRYDENCKI, Sesja XXII, 17 września 1562, Nauka o Najśw. Ofierze Mszy świętej, rozdz. 8: DS 1749; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 65.
148 Por. JAN PAWEŁ II, Przemówienie do grupy biskupów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, przybyłych do Rzymu z wizytą Ťad limina Apostolorumť, 28 maja 1993, nr 2: AAS 86 (1994) 330.
149 Por. KPK, kan. 386 § 1.
150 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 73.
151 Por. tamże, nr 154.
152 Por. tamże, nry 82, 154.
153 Por. tamże, nr 83.
154 Por. ŚW. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes, nr 5: AAS 62 (1970) 699.
155 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nry 83, 240, 321.
156 Por. KONGR. DS. DUCHOWIEŃSTWA I INNE, Instr. Ecclesiae de mysterio, Wskazówki praktyczne, art. 3 § 2: AAS 89 (1997) 865.
157 Por. zwłaszcza OWLG, nry 93-98; RYTUAŁ RZYMSKI, Obrzędy błogosławieństw, Katowice 2001, Wprowadzenie teologiczne i pastoralne, nr 28; Obrzędy koronacji wizerunków Najświętszej Maryi Panny, Katowice 2004, nry 10 i 14, s. 10-11; ŚW. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. o Mszach dla grup specjalnych Actio pastoralis, 15 maja 1969: AAS 61 (1969) 806-811; Dyrektorium o Mszach z udziałem dzieci Pueros baptizatos, 1 listopada 1973: AAS 66 (1974) 30-46; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 21.
158 Por. JAN PAWEŁ II, List apost. (motu proprio) Misericordia Dei, 7 kwietnia 2002, nr 2: AAS 94 (2002) 455; por. KONGR. DS. KULTU BOŻEGO I DYSC. SAKRAM., Responsa ad dubia proposita, "Notitiae" 37 (2001) 259-260.
159 Por. ŚW. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes, nr 9: AAS 62 (1970) 702.


Zmiana wielkości czcionki: A A A

  kkbids@episkopat.pl
Jesteś naszym 1 gościem
     
 
 
 
   
Konferencja Episkopatu Polski