KONGREGACJA KULTU BOŻEGO
LIST OKÓLNY O PRZYGOTOWANIU I OBCHODZENIU
ŚWIAT PASCHALNYCH
I. OKRES WIELKIEGO POSTU
6. Doroczny obchód Wielkiego Postu jest czasem stosownym, w którym wstępujemy na świętą górę Paschy.
"Czas wielkopostny mający podwójny charakter (chrzcielny i pokutny) przygotowuje katechumenów i wiernych do obchodzenia paschalnego misterium. Katechumeni przez "wybranie" (electio) i przez skrutinia i katechezę, są doprowadzani do sakramentów chrześcijańskiego wtajemniczenia; wierni zaś gorliwiej słuchają Słowa Bożego i trwają na modlitwie, przez pokutę przygotowują się do odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych"6.
a) Sprawy odnoszące się do chrześcijańskiego wtajemniczenia
7. Całe chrześcijańskie wtajemniczenie ma charakter paschalny, jest bowiem pierwszym sakramentalnym uczestnictwem w Śmierci i Zmartwychwstaniu Chrystusa. Dlatego Wielki Post powinien osiągnąć pełną moc jako czas oczyszczenia i oświecenia, zwłaszcza przez skrutinia i przekazania (traditiones), Sama zaś Wigilia paschalna niech będzie traktowana jako czas bardzo stosowny do sprawowania sakramentów wtajemniczenia7.
8. Wspólnoty, w których nie ma katechumenów, niech pamiętają o modlitwie za tych, którzy gdzie indziej będą przyjmować sakramenty chrześcijańskiego wtajemniczenia w najbliższą Wigilie paschalną. Niech duszpasterze wyjaśniają wiernym, jak wielkie znaczenie ma dla rozwoju ich życia duchowego wyznanie wiary otrzymanej na chrzcie, do odnowienia której zostaną zaproszeni w tę Wigilię, "po ukończeniu czterdziestodniowego postu"8.
9. W Wielkim Poście winna być przekazywana katecheza dorosłych, którzy ochrzczeni w dzieciństwie, nie otrzymali jej i nie zostali potem dopuszczeni do Bierzmowania i Eucharystii. Trzeba również sprawować w tym czasie nabożeństwa pokutne, które by ich przygotowały do sakramentu pojednania.9
10. Okres Wielkiego Postu jest również odpowiedni do sprawowania obrzędów pokuty na wzór skrutników dla nie ochrzczonych jeszcze dzieci w wieku katechetycznym i dla dzieci już ochrzczonych przed dopuszczeniem ich raz pierwszy do sakramentu Pokuty10.
Niech Biskupowi leży na sercu pogłębianie formacji katechumenów, tak dorosłych, jak i dzieci. Niech w miarę możliwości przewodniczy obrzędom z gorliwym udziałem miejscowej wspólnoty11.
b) Obrzędy sprawowane w Okresie wielkopostnym
11. Niedziele Wielkiego Postu mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami Pańskimi i przed wszystkimi uroczystościami12. Dni powszednie Wielkiego Postu maja pierwszeństwo przed wspomnieniami obowiązkowymi13.
12. Katecheza o misterium paschalnym i o sakramentach winna być przekazywana w niedzielnych homiliach, na podstawie starannego wyjaśniania tekstów Lekcjonarza, zwłaszcza urywków Ewangelii, które zawierają prawdę o różnych aspektach Chrztu i innych sakramentach oraz o Bożym miłosierdziu.
13. Duszpasterze nich częściej i szerzej wykładają słowo boże w homiliach wygłaszanych w dni powszednie, w czasie nabożeństw biblijnych i pokutnych14, w specjalnych kazaniach, z okazji odwiedzania rodzin i udzielania im błogosławieństwa. Wierni niech często uczestniczą we Mszy św. w dni powszednie; jeśli zaś nie mogą uczynić, niech będą zapraszani do czytania tekstów mszalnych w rodzinach lub prywatnie.
14. "Okres Wielkiego Postu zachowuje swój charakter pokutny"15. "W katechezie trzeba wpajać w dusze wiernych prawdę o społecznych następstwach grzechu oraz o właściwej naturze pokuty, która odrzuca grzech jako zniewagę Boga"16.
Cnota i praktyka pokuty - to konieczne formy paschalnego przygotowania: z nawrócenia serca winna wypływać zewnętrzna praktyka pokuty tak u poszczególnych chrześcijan, jak i w całej wspólnocie. Chociaż winna ona być dostosowana do współczesnych warunków, niech nie będzie pozbawiona ducha ewangelicznej pokuty i niech zmierza ku dobru braci.
Nie należy pomijać udziału Kościoła w czynach pokutnych; niech będzie zanoszona modlitwa za grzeszników przez częstsze jej włączanie do modlitwy powszechnej17.
15. Należy zachęcać wiernych do gorliwszego i owocnego udziału w liturgii wielkopostnej i w nabożeństwach pokutnych. Trzeba ich wzywać, aby zwłaszcza w tym okresie, zgodnie z prawem i tradycją Kościoła, przystępowali do Sakramentu Pokuty, by mogli z oczyszczoną duszą uczestniczyć w misteriach paschalnych. Wypada, aby sakrament Pokuty w okresie Wielkiego postu był sprawowany zgodnie z obrzędem pojednania wielu penitentów z indywidualna spowiedzią i rozgrzeszeniem, jako to jest opisane w Rytuale Rzymskim18.
Duszpasterze nich będą bardziej ochotni do pełnienia posługi pojednania i niech ułatwiają dostęp do tego sakramentu, poświęcając więcej czasu pojednaniu indywidualnemu.
16. Wszystkie praktyki wielkopostne winny zmierzać do jaśniejszego ukazani i do rozwoju życia lokalnego Kościoła. Zaleca się bardzo zachowywanie i rozwijanie tradycyjnej formy zgromadzenia Kościoła lokalnego na wzór Rzymskiej "Stacji". Te zgromadzenie wiernych mają się odbywać, zwłaszcza pod przewodnictwem Pasterza diecezji, przy grobach Świętych, w głównych kościołach lub sanktuariach, alboż w częściej odwiedzanych w diecezji miejscach pielgrzymkowych19.
17. W Wielkim Poście "zakazane jest przyozdabianie ołtarza kwiatami, zaś gra na instrumentach dozwolona jest tylko w celu podtrzymania śpiewu"20; jest to zgodne z pokutnym charakterem tego okresu.
18. Od początku Wielkiego Postu aż do wigilii Paschalnej opuszcza się "Alleluja" we wszystkich celebracjach , także w uroczystości i święta.21
19. Śpiewy w celebracjach, zwłaszcza Eucharystii , a także w nabożeństwach, niech będą zgodne z charakterem tego okresu i jak najbardziej odpowiadają tekstom liturgicznym.
20. Nabożeństwa bardziej odpowiadające okresowi Wielkiego Postu, jak Droga Krzyżowa, winny być rozwijane i tak przeniknięte duchem liturgii, aby łatwiej usposabiały wewnętrznie wiernych do obchodzenia paschalnego mysterium Chrystusa.
c) Szczegóły dotyczące niektórych dni Wielkiego Postu
21. W Środę przed I Niedzielą Wielkiego Postu wierni, przyjmując popiół, wkraczają w czas ustanowiony dla wewnętrznego oczyszczenia. Ten znak pokuty, wyrosły z tradycji biblijnej i aż do naszych czasów zachowany w zwyczaju Kościoła, oznacza sytuację człowieka grzesznego, który wyznając na zewnątrz swoją winę wobec Pana, ujawnia gotowość wewnętrznego nawrócenia, powodowany nadzieją, że Pan będzie dla niego łaskawy. Tym znakiem rozpoczyna on drogę nawrócenia, której metą będzie sprawowanie sakramentu Pokuty w dniach przed Paschą22.
Błogosławieństwo i posypanie popiołu odbywa się w czasie Mszy św. albo poza Mszą. W tym ostatnim przypadku jest poprzedzone Liturgią słowa i kończy się modlitwą wiernych23.
22. Środa Popielcowa jest w całym Kościele dniem pokuty, w którym obowiązuje zachowanie wstrzemięźliwości i postu.24
23. Pierwsza Niedziela Wielkiego Postu jest początkiem czcigodnego dorocznego obchodu wielkopostnego25. We Mszach tej niedzieli winny znaleźć się elementy podkreślające ten moment, np. procesja na wejście ze śpiewem litanii do Świętych26. Podczas Mszy tej niedzieli biskup może sprawować obrzęd wybrania (electio) w kościele katedralnym, lub w innym kościele, zależnie od potrzeb duszpasterskich27.
24. Ewangelie o Samarytance, o niewidomym od urodzenia i o wskrzeszeniu łazarza, wyznaczone na II, IV, V niedzielę Wielkiego Postu, ponieważ mają duże znaczenie dla chrześcijańskiego wtajemniczenia, mogą być odczytane też w latach B i C, zwłaszcza tam, gdzie są katechumeni28.
25. W IV Niedzielę Wielkiego Postu, zwaną "Laetare", a także w uroczystości i święta dopuszczalna jest gra na instrumentach i zdobienie ołtarza kwiatami. W tę niedzielę można uzywać szat liturgicznych koloru różowego29.
26. Zależnie od uznania Konferencji Biskupów można zachować zwyczaj zakrywania krzyży i obrazów w kościele od V niedzieli Wielkiego Postu. Krzyże pozostają zasłonięte aż do zakończenia liturgii ku czci Męki Pańskiej w Wielki Piątek, obrazy zaś aż do rozpoczęcia Wigilii paschalnej30.
PRZYPISY
Por. Ceremoniał Biskupów, nr 2497 Por. Rytuał Rzymski "Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych", nr 8; KPK kan. 856.
8 Mszał Rzymski, Wigilia paschalna, nr 46.
9 Por. Rytuał Rzymski "Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych", rozdział IV. Zwłaszcza nr 303.
10 Por. tamże; nr 330 - 333.
11 Por. Ceremoniał Biskupów, nr 250; Por. Rytuał Rzymski "Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych", nr 41.
12 Por. Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza, nr 5; por. tamże nr 56 i "Notitiae" 23 (1987) 397.
13 Tamże, nr 16 b
14 Mszał Rzymski, OWMR 42; Por. "Obrzędy pokuty", nn. 36 - 37.
15 Paweł VI, Konstytucja apostolska "Paenitemini" II, 1; AAS 58 (1966)183.
16 Ceremoniał Biskupów, nr 251.
17 Por. tamże, nr 251; KL 109.
18 Por. Ceremoniał Biskupów, nr 251.
19 Por. tamże, nr 260
20 Tamże, nr 252
21 Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza, nr 28.
22 Por. Ceremoniał Biskupów, nr 253.
23 Mszał Rzymski, Środa Popielcowa.
24 Paweł VI, Konstytucja Apostolska "Paenitemini" II, 1; AAS 58 (1966) 183; KPK kan. 1251.
25 Mszał Rzymski I Niedziela Wielkiego Postu, kolekta i modlitwa nad darami.
26 Por. Ceremoniał Biskupów, nr 261.
27 Por. tamże, nr 408 - 410.
28 Mszał rzymski, Lekcjonarz Mszalny, wyd. II 1981, Wprowadzenie, nr 97.
29 Por. Ceremoniał Biskupów, nr 252
30 Mszał Rzymski, rubryka w sobotę IV tygodnia Wielkiego Postu | 
