Instrukcja Świętej Kongregacji Obrzędów "EUCHARISTICUM MYSTERIUM"
z 25 maja 1967 r. 25 MAJA 1967 R. o kulcie tajemnicy eucharystycznej
(AAS 59 (1967) 5 99-637)
CZĘŚĆ III
KULT NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII JAKO SAKRAMENTU TRWAŁEGO
---------------------
- I. Cele przechowywania Eucharystii i modlitwa przed Najświętszym Sakramentem -
- II. Miejsce przechowywania Eucharystii -
- III. Pobożne i święte praktyki Eucharystyczne -
- IV. Procesje Eucharystyczne -
- V. Wystawienie Najświętszej Eucharystii -
- VI. Kongresy Eucharystyczne -
------------------------
- I. Cele przechowywania Eucharystii i modlitwa przed Najświętszym Sakramentem -
49. Cele przechowywania Eucharystii poza Mszą św.
"Nie od rzeczy będzie przypomnieć, że zasadniczym i pierwotnym celem przechowywania w kościele świętych Postaci poza Mszą św. jest udzielanie Wiatyku; drugorzędnym zaś celem jest rozdawanie Komunii św. poza Mszą św. i adoracja Pana naszego Jezusa Chrystusa ukrywającego się pod tymi Postaciami"104. Albowiem "przechowywanie świętych Postaci dla chorych wytworzyło chwalebny zwyczaj adorowania tego niebiańskiego posiłku, przechowywanego w świątyniach.
Ten zaś kult adoracji opiera się na mocnej i trwałej podstawie"105, głównie dlatego, że wiara w rzeczywistą obecność Pana prowadzi całkiem naturalnie do zewnętrznego i publicznego uwidocznienia tejże wiary.
50. Modlitwa przed Najświętszym Sakaramentem
Gdy zaś wierni oddają cześć Chrystusowi obecnemu w Sakramencie, niech pamiętają, że ta obecność wywodzi się z Ofiary i zmierza do Komunii św. sakramentalnej i duchowej zarazem.
A więc pobożność, skłaniająca wiernych, by udawali się do świętej Eucharystii, pociąga ich do całkowitego udziału w tajemnicy paschalnej i do odpowiedzi wdzięcznym sercem na dar z samego siebie Tego, który przez swoje człowieczeństwo nieustannie wlewa Boże życie w członki swojego Ciała106. Przebywając przy Chrystusie Panu, zażywają najgłębszej Jego poufałości i wylewają przed Nim swe serce za siebie i wszystkich swoich, modlą się o pokój i zbawienie świata. Oddając w ofierze z Chrystusem cale swe życie Ojcu w Duchu Świętym, czerpią z tego przedziwnego obcowania wzrost w wierze, nadziei i miłości. Tak to podsycają owe właśnie dyspozycje, by dzięki nim mogli z należytą pobożnością obchodzić pamiątkę Pańską i przyjmować często ów chleb dany nam przez Ojca.
Niech więc wierni starają się, by stosownie do własnego trybu życia oddawali cześć Chrystusowi Panu w Sakramencie. Pasterze zaś niech ich ku temu pociągają własnym przykładem i zachęcają słowami107.
51. Ułatwianie wiernym wstępu do kościołów
Niech pasterze dopilnują tego, żeby wszystkie kościoły i kaplice publiczne, gdzie się przechowuje Najświętszą Eucharystię, były otwarte przynajmniej przez większą liczbę godzin rannych i późniejszych, by wierni mogli się łatwo pomodlić przed Najświętszym Sakramentem.
- II. Miejsce przechowywania Eucharystii -
52.Tabernakulum
Gdzie zgodnie z prawem można przechowywać Eucharystię, nie można jej strzec nieustannie, czyli na stałe inaczej, jak tylko na jednym ołtarzu tegoż kościoła107. Dlatego z zasady w poszczególnych kościołach winno być tylko jedno tabernakulum. Musi ono być trwałe i nienaruszalne108.
53. Kaplica na przechowywanie Najświętszego Sakramentu
Miejsce w kościele lub kaplicy, gdzie w tabernakulum przechowuje się Eucharystię, niech będzie naprawdę okazałe. Wypada, żeby było zarazem odpowiednie na prywatną modlitwę - tak by wierni nie przestawali dogodnie i z korzyścią czcić prywatnym kultem Pana w Sakramencie109. Dlatego zaleca się, żeby tabernakulum, w miarę możności ustawiono w kaplicy oddzielnej od środkowej nawy kościoła, zwłaszcza w tych kościołach, gdzie często wypadają śluby, pogrzeby oraz w miejscach nawiedzanych przez wielu ze względu na zabytki sztuki i historii.
54. Tabernakulum na środku ołtarza lub innej części kościoła
"Najświętszą Eucharystię należy przechowywać w tabernakulum trwałym i nienaruszalnym, umieszczonym na środku ołtarza wielkiego lub bocznego, ale naprawdę okazałego, albo wedle prawomocnych zwyczajów i w poszczególnych wypadkach zatwierdzonych przez miejscowego Ordynariusza również w innej części kościoła rzeczywiście dostojnej i należycie ozdobionej.
Wolno odprawiać Mszę św. twarzą do ludu, pomimo że na ołtarzu znajduje się tabernakulum małe, ale odpowiednie"110.
55. Tabernakulum na ołtarzu, gdzie odprawia się Mszę św. z udziałem ludu
Przy odprawianiu Mszy św. stają się wyraziste kolejno te znamienne sposoby obecności Chrystusa w swoim Kościele111, w miarę jak najpierw ukazuje On się obecny w samym zgromadzeniu wiernych, zebranym w Jego imię; następnie zaś w swoim słowie, gdy się czyta i wyjaśnia Pismo św.; w osobie też szafarza; wreszcie w osobliwy sposób pod postaciami eucharystycznymi. Stąd to, z uwagi na znak, bardziej odpowiada istocie świętej celebry, żeby w miarę możności nie było na ołtarzu, na którym odprawia się Mszę św., już od początku Mszy obecności eucharystycznego Chrystusa, która jest owocem konsekracji i jako taka ma się okazać przez przechowywanie świętych Postaci w tabernakulum...
57. Sposób uwidocznienia obecności Najświetszego sakramentu w Tabernakulum
Trzeba uważać, żeby zaznaczyć dla wiernych obecność Najświętszej Eucharystii w tabernakulum przez konopeum lub w inny odpowiedni Sposób, określony przez miarodajną władzę.
Wedle przyjętego zwyczaju winna przy tabernakulum płonąć wiecznie lampka jako znak czci składanej Panu112.
?- III. Pobożne i święte praktyki Eucharystyczne -
58. Kościół poleca usilnie nabożeństwo tak prywatne, jak i publiczne do Sakramentu Ołtarza również poza Mszą św., wedle zasad ustalonych przez prawomocną władzę oraz w niniejszej Instrukcji, ponieważ Ofiara eucharystyczna jest źródłem i punktem szczytowym całego życia chrześcijańskiego113.
W organizowaniu tych pobożnych i świętych praktyk trzeba zwracać uwagę na ustalone przez Sobór Watykański II normy w sprawie zachowania stosunku między Liturgią a innymi czynnościami świętymi, które do niej nie należą. W sposób szczególny należy baczyć na normę zarządzającą, że "uwzględniając okresy liturgiczne tak trzeba te praktyki ułożyć, by zgadzały się ze świętą Liturgią, niejako Z niej wypływały i ku niej lud naprowadzały, jako że je z natury swej o wiele przewyższa"114.??
- IV. Procesje Eucharystyczne -
59. Chrześcijański lud składa publicznie świadectwo swej wiary i pobożności względem tego Sakramentu na procesjach, w czasie których obnosi się Eucharystię po drogach w Uroczystym obrzędzie wśród śpiewu, szczególnie w Święto Bożego Ciała.
Do Ordynariusza miejscowego należy jednak osąd zarówno stosowności tego rodzaju procesji w dzisiejszych warunkach, jak i miejsca oraz przebiegu, żeby się odbywały z godnością i bez ujmy czci należnej temu Najświętszemu Sakramentowi.
- V. Wystawienie Najświętszej Eucharystii -
60. Wystawienie Najświętszej Eucharystii czy to w puszce czy w monstrancji pociąga myśl wiernych ku uświadomieniu sobie w niej przedziwnej obecności Chrystusa i zachęca do zespolenia z Nim serca. Dlatego znakomicie potęguje należny Mu kult w duchu i prawdzie.
Trzeba uważać, by w takich wystawieniach uwydatnił się w znakach kult Najświętszego Sakramentu w swym stosunku do Mszy św. Wypada więc w razie uroczystego i przeciągającego się dłużej wystawienia,115 by odbywało się ono na końcu Mszy św., w czasie której konsekruje się hostię do wystawienia ku adoracji. Sama Msza św. ma się zakończyć z opuszczeniem błogosławieństwa. W okazałości wystawienia należy unikać skrzętnie tego wszystkiego, co w pewien sposób mogłoby przesłonić pragnienie Chrystusa, który ustanowił Najświętszą Eucharystię głównie po to, by nam była przystępna na pokarm, pomoc i ulgę116.
61. Zakaz odprawiania Mszy św. z wystawieniem Najświętszego Sakramentu
Zakazuje się odprawiania Mszy św. w czasie trwania wystawienia Najświętszego Sakramentu w tej samej nawie kościoła, w czym nie mogą stać na przeszkodzie dotąd istniejące zezwolenia lub odmienne tradycje, zasługujące nawet na osobną wzmiankę. Albowiem, poza przytoczonymi w n. 55 niniejszej Instrukcji powodami, sprawowanie tajemnicy eucharystycznej zawiera w sposób doskonały to wewnętrzne zespolenie, do którego wystawienie usiłuje doprowadzić wiernych i dlatego nie potrzebuje takiego wsparcia.
Jeżeli wystawienie Najświętszego Sakramentu przedłuża się na jeden lub więcej następujących dni, trzeba je przerywać na czas odprawiania Mszy św., chyba że Mszę św. odprawia się w kaplicy oddzielonej od nawy wystawienia i przynajmniej niektórzy wierni zostają na adoracji...
62. W jaki sposób należy urządzić obrzęd wystawienia
Jeżeli wystawienie jest krótkie, należy postawić puszkę lub monstrancję na mensie ołtarza; jeżeli się zaś przeciąga na dłuższy czas, można posłużyć się tronem, ustawionym na wyniosłym miejscu; trzeba się jednak wystrzegać, żeby on nie był zbyt wysoko i daleko.
Na przeciąg trwania wystawienia trzeba wszystko wyciszyć, by wierni zatopieni w modlitwie, obcowali z Chrystusem Panem.
Dla podsycenia wewnętrznej modlitwy dopuszczalne są czytania Pisma św. z homilią lub krótkie egzorty, które by wprowadzały w lepszą ocenę tajemnicy eucharystycznej. Przystoi też, żeby wierni odpowiadali śpiewem na słowo Boże. Wypada, by w odpowiednich momentach panowała święta cisza.
Na końcu wystawienia udziela się błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem.
Jeżeli używa się języka narodowego, można zamiast hymnu "Tantum ergo", śpiewanego przed błogosławieństwem, posłużyć się, wedle uznania Konferencji Biskupów, inną pieśnią eucharystyczną.
63. Coroczne uroczyste wystawienie
W kościołach, w których się stale przechowuje Eucharystię co. rocznie może się odbywać uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu ciągnące się przez jakiś czas, choć nie ściśle nieustannie, by miejscowa wspólnota gorliwiej rozważała i czciła tę tajemnicę.
Takie wystawienie niech się jednak odbywa tylko wtedy, jeżeli przewiduje się odpowiedni napływ wiernych, za zgodą miejscowego Ordynariusza i wedle ustalonych norm.
64. Długotrwałe wystawienie
Ordynariusz zaś miejscowy może nakazać w jakiejś ważnej i ogólnej potrzebie modlitwy błagalne przed Najświętszym Sakramentem, ciągnące się przez dłuższy czas (nawet nieustanne), urządzane w tych kościołach, do których wierni napływają tłumniej.
65. Przerwa w wystawieniu
Tam, gdzie z braku odpowiedniej liczby uczestników adoracji nie może się bez przerwy odbywać wystawienie, wolno Najświętszy Sakrament schować do tabernakulum w godzinach przedtem ustalonych i ogłoszonych, ale nie częściej niż dwa razy dziennie, np. około południa i w porze nocnej...
66. Krótkie wystawienie
Nawet krótkie wystawienie Najświętszego Sakramentu, odbywające się wedle zasad prawnych, tak należy ułożyć, by przed błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem poświęcić w nich pewien czas, zależnie od potrzeb, na czytanie słowa Bożego, śpiewy, prośby i modlitwę spędzoną czas jakiś w ciszy.
Ordynariusze miejscowi winni dopilnować, by takie wystawienia Najświętszego Sakramentu odbywały się zawsze i wszędzie z należytą czcią.
Zakazuje się wystawienia, odbywającego się po Mszy św. wyłącznie dla udzielania błogosławieństwa.
- VI. Kongresy Eucharystyczne -
67. W czasie Kongresów eucharystycznych winni wierni starać się wniknąć głębiej duchem w tę przeświętą tajemnicę, mając na uwadze różne jej aspekty (por. n. 3 niniejszej Instrukcji). Niech ją zaś święcą wedle wskazań Soboru Watykańskiego II i oddają cześć przez modlitwę prywatną oraz przez pobożne praktyki, szczególnie w czasie podniosłej procesji, ale tak, żeby wszystkie przejawy pobożności osiągały swój szczyt w uroczyście odprawionej Mszy św.
Wypada, żeby w czasie trwania Kongresu eucharystycznego, przynajmniej Kongresu całego kraju, zarezerwowano dla nieustannej adoracji kilka kościołów.
Papież Paweł VI podczas audiencji udzielonej dnia 13 kwietnia 1967 r. J. E. Arkadiuszowi Kard. Larraona, Prefektowi tejże Świętej Kongregacji, zatwierdził niniejszą Instrukcję i powagą swą umocnił oraz nakazał ogłosić, postanawiając równocześnie, by nabrała mocy poczynając od dnia 15 sierpnia 1967 r., święta Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny.
W Rzymie, dnia 25 maja, w święto Bożego Ciała.
Jakub kard. Lercaro Arcybiskup Boloński,
Przewodniczący Rady do wykonania Konstytucji o świętej Liturgii
Arkadiusz M. kard. Larraona,
Prefekt Św. K. O.Ferdynand Antonelli Arcybp tytuł. Idikr. Sekretarz Św. K. O.
Eucharystia w nauczaniu Papieży XX w. Zebrał ks. R. Rak, wyd. Veritas Londyn
PRZYPISY
104 Św. Kongr. Sakr. Instrukcja "Quam plurimum", l paźdz. 1949: AAS 41 (1969) s. 509-510; Sob. Tryd., ses. 13, Dekr. o Eucharystii, r. 6: Denz. 879 (1945);
X, Dekr. "Sacra Trident. Synodus", 20 grudn. 1905: Denz. 1981 (3375).
105 Pius XII, Encykl. "Mediator Dei": AAS 39 (1947) s. 569.
106 DK 5.
107 Tamże.
108 C. I. C. kan. 1268, § l. (1917), kan. 938 (1983).
109 Kongr. Obrz. Instrukcja "Inter Ocumenici", 26 wrz. 1964, n. 95: AAS 56 (1964), s. 898; św. Kongr. Sakr. Instrukcja "Nullo unquam tempere", 28 maja 1938, n. 4; AAS 30 (1938), s. 199 - 200.
110 DK 18; Paweł VI. Encykl. "Mysterium Fidei"; AAS 57 (1965), s. 771.
111 Św. Kongr. Obrz. Instrukcja "Inter Ocumenici", 26 września 1964, n. 95; AAS 56 (1964), s. 898.
112 Jak wyżej, n. 9.
113 C. I. C., kan. 1271 (1917), kan. 940 (1983).
114 KK 11.
115 KL 13.
116 Jak wyżej, 62.
117 Św. Pius X, Dekr. "Sacra Trident. Synodus", 20 grudnia 1905: Denz 1981 (3375). | 
