KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW
INSTRUKCJA
"REDEMPTIONIS SACRAMENTUM"
O tym, co należy zachowywać, a czego unikać w związku z Najświętszą Eucharystią
ROZDZIAŁ I
KIEROWANIE ŚWIĘTĄ LITURGIĄ
14. "Prawo kierowania sprawami liturgii należy wyłącznie do władzy Kościoła. Przysługuje ono Stolicy Apostolskiej oraz, zgodnie z prawem, biskupowi"34.
15. Biskup Rzymu, "Zastępca Chrystusa i Pasterz całego Kościoła tutaj na ziemi (...) z racji swego urzędu, posiada najwyższą, pełną, bezpośrednią i powszechną władzę zwyczajną w Kościele, którą może wykonywać zawsze w sposób nieskrępowany"35, również kontaktując się z pasterzami i wspólnotami.
16. Powinnością Stolicy Apostolskiej jest zarządzanie świętą liturgią Kościoła powszechnego, wydawanie ksiąg liturgicznych i zatwierdzanie ich przekładów na języki ojczyste oraz czuwanie, aby rozporządzenia liturgiczne, zwłaszcza te, którymi kieruje się celebracja najdoskonalszej Ofiary Mszy św., były wszędzie wiernie zachowywane36.
17. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów "czyni to, co, z zachowaniem kompetencji Kongregacji Nauki Wiary, należy do Stolicy Apostolskiej, jeśli chodzi o kierowanie i krzewienie świętej liturgii, a przede wszystkim sakramentów. Popiera i strzeże dyscypliny sakramentów, zwłaszcza w tym, co się tyczy ich ważności i godziwej celebracji". Wreszcie, "uważnie czuwa, aby rozporządzenia liturgiczne były ściśle przestrzegane, aby unikano nadużyć, a te, gdziekolwiek będą zauważone, były wykorzeniane"37. W tej sprawie, zgodnie z tradycją Kościoła powszechnego, pierwsze miejsce zajmuje troska o celebrację Mszy świętej i o kult, jaki się oddaje Najświętszej Eucharystii poza Mszą św.
18. Wierni mają prawo, aby władza kościelna sprawowała pełne i skuteczne kierownictwo nad świętą liturgią, aby liturgia nigdy nie była postrzegana jako "prywatna własność kogokolwiek, ani samego celebransa, ani wspólnoty, w której sprawuje się sakramenty"38.
1. Biskup diecezjalny, arcybiskup swojej owczarni
19. Biskup diecezjalny, pierwszy szafarz Bożych tajemnic w powierzonym mu Kościele partykularnym, jest kierownikiem, krzewicielem i stróżem całego życia liturgicznego39. Albowiem "biskup, posiadający pełnię sakramentu święceń, jest szafarzem łaski najwyższego kapłaństwa40, szczególnie co do Eucharystii, którą sam sprawuje, albo o której sprawowanie się troszczy41, a dzięki której Kościół ustawicznie żywi się i wzrasta"42.
20. Szczególne bowiem objawienie się Kościoła dokonuje się w każdorazowym celebrowaniu obrzędów Mszy św., i to zwłaszcza w kościele katedralnym, "w pełnym i czynnym uczestnictwie całego świętego ludu Bożego (...) w jednej modlitwie, przy jednym ołtarzu, pod przewodnictwem biskupa" otoczonego przez swoje prezbiterium, diakonów i osoby posługujące43. Ponadto "każdą zaś prawomocną celebracją Eucharystii kieruje biskup, któremu powierzono zadanie oddawania majestatowi Bożemu kultu religii chrześcijańskiej i kierowanie tym kultem zgodnie z przykazaniami Pana i prawami Kościoła, określonymi bardziej szczegółowo dla diecezji według jego własnego osądu"44.
21. "Do biskupa diecezjalnego w Kościele mu powierzonym należy, w ramach przysługującej mu kompetencji, wydawanie w sprawach liturgicznych norm, które obowiązują wszystkich"45. Biskup jednak niech zawsze czuwa, aby nie była zniesiona owa przewidziana przez przepisy ksiąg liturgicznych wolność mądrego dostosowywania celebracji zarówno do budynku kościoła, jak do zgromadzenia wiernych czy też do okoliczności duszpasterskich, tak aby święty obrzęd był rzeczywiście cały dostosowany do mentalności ludzi46.
22. Biskup kieruje powierzonym mu Kościołem partykularnym47 i jego obowiązkiem jest rządzenie, korygowanie, pobudzanie, a czasami nawet karcenie48 skoro piastuje święty urząd, jaki przyjął przez święcenia biskupie49, w celu budowania swojej owczarni w prawdzie i świętości50. Niech objaśnia głęboki sens obrzędów i tekstów liturgicznych oraz niech rozbudza u prezbiterów, diakonów i wiernych świeckich ducha świętej liturgii51, aby wszyscy oni byli prowadzeni do czynnej i owocnej celebracji Eucharystii52. Podobnie też niech się troszczy, aby całe ciało Kościoła w jednym duchu, zjednoczone w miłości, mogło wzrastać w diecezji, w narodzie i w świecie53.
23. Wierni "powinni pozostawać w łączności z biskupem, jak Kościół z Chrystusem, a Jezus Chrystus z Ojcem, żeby wszystko było zgodne dzięki jedności i żeby tym pełniej służyło chwale Bożej"54. Wszyscy, również członkowie instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego oraz wszystkich grup i ruchów kościelnych wszelkiego rodzaju, we wszystkim, co ma związek z liturgią, są poddani władzy biskupa diecezjalnego55, z zachowaniem prawnie określonych przywilejów. Do biskupa diecezjalnego należy więc prawo i obowiązek czuwania i wglądu w liturgię w kościołach i kaplicach znajdujących się na jego terytorium, również w tych, które zostały założone albo są prowadzone przez członków wspomnianych instytutów, jeśli wierni mają do nich dostęp na stałe56.
24. Ze swojej strony lud chrześcijański ma prawo, aby biskup diecezjalny czuwał nad tym, iżby w dyscyplinę kościelną nie wkradły się nadużycia, zwłaszcza jeśli chodzi o posługę słowa, sprawowanie sakramentów i sakramentaliów, kult Boga i świętych57.
25. Komisje lub rady czy też zespoły ustanowione przez biskupa, aby przyczyniały się "do popierania liturgii, muzyki oraz sztuki religijnej w jego diecezji", będą działać zgodnie z intencją i rozporządzeniami biskupa oraz będą zobowiązane ufać jego autorytetowi i aprobacie, by mogły odpowiednio wypełnić swoje zadanie58 i nie naruszać rzeczywistej władzy biskupa w jego diecezji. We wszystkich tego rodzaju zgromadzeniach oraz innych instytucjach i wszelkich przedsięwzięciach liturgicznych, jak to już od dawna obowiązuje, biskupi winni badać, czy ich działanie było dotąd owocne59. Powinni także oceniać, jakie usprawnienia lub zmiany na lepsze winny być wprowadzone w ich składzie i działaniu60, aby znajdowały nowy zapał. Zawsze należy mieć na uwadze, że do tego grona trzeba wybierać osoby doświadczone, które odznaczają się stałością w wierze katolickiej oraz wyrobieniem teologicznym i humanistycznym.
2. Konferencja Episkopatu
26. Dotyczy to również analogicznych komisji, które zgodnie z życzeniem Soboru61 zostały ustanowione przez Konferencję Episkopatu, a których członkowie powinni być biskupami. Ich pozycja różni się wyraźnie od współpracujących z nimi konsultorów. Tam, gdzie liczba członków Konferencji Episkopatu jest niewystarczająca, aby swobodnie wybrać lub spośród nich ustanowić Komisję Liturgiczną, należy powołać Radę lub Zespół konsultorów, który - zawsze pod przewodnictwem biskupa - wypełniałby w miarę możliwości to zadanie, nie przyjmując jednak nazwy Komisja Liturgiczna.
27. Zaniechanie wszelkich eksperymentów związanych ze sprawowaniem Mszy św. Stolica Apostolska nakazała już w 1970 r.62, a następnie przypomniała w roku 198863. Stąd poszczególni biskupi oraz Konferencje Episkopatów nie mają żadnej władzy zezwalania na eksperymenty związane z tekstami liturgicznymi oraz tym wszystkim, co jest określone przepisami w księgach liturgicznych. Aby takie eksperymenty mogły być podejmowane w przyszłości, wymagana jest zgoda Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, i to wydana na piśmie, o którą winna poprosić Konferencja Episkopatu. Zgoda tego rodzaju będzie mogła być udzielona tylko z ważnego powodu. Jeśli chodzi o przedsięwzięcia związane z inkulturacją w liturgii, należy ściśle i całkowicie przestrzegać ustalonych norm szczegółowych64.
28. Wszystkie normy liturgiczne, jakie zgodnie z przepisami prawa Konferencja Episkopatu ustanowi dla swojego terytorium, muszą być przedłożone do zatwierdzenia przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, bez czego nie mają mocy obowiązującej65.
3. Prezbiterzy
29. Prezbiterzy, jako rzetelni, troskliwi i konieczni współpracownicy stanu biskupiego66, powołani do posługiwania ludowi Bożemu, chociaż poświęcają się różnym zadaniom, wraz ze swoim biskupem stanowią jedno prezbiterium67. "W poszczególnych lokalnych zgromadzeniach wiernych sprawiają, że w pewnym sensie biskup staje się w nich obecny, sami zaś jednoczą się z nim ufnie i wielkodusznie, a jego obowiązki i zatroskanie po części przejmują na siebie i codziennie starannie je wykonują". I "ze względu na ten udział w kapłaństwie i posłannictwie prezbiterzy powinni szczerze uznawać swego biskupa za ojca i ze czcią okazywać mu posłuszeństwo"68. Ponadto "mając ustawicznie na względzie dobro dzieci Bożych, powinni się starać o to, aby wnosić swój wkład do duszpasterstwa całej diecezji, a także i całego Kościoła" 69.
30. "Wielka odpowiedzialność spoczywa przy sprawowaniu Eucharystii zwłaszcza na kapłanach, którym przysługuje zadanie przewodniczenia jej in persona Christi, zapewniając świadectwo i posługę komunii nie tylko wobec wspólnoty bezpośrednio biorącej w niej udział, lecz także wobec Kościoła powszechnego, który zawsze jest przywoływany przez Eucharystię. Niestety, trzeba z żalem stwierdzić, że począwszy od czasów posoborowej reformy liturgicznej, z powodu źle pojmowanego poczucia kreatywności i przystosowania, nie brakowało nadużyć, które dla wielu były przyczyną cierpienia"70.
31. Zgodnie z tym, co ślubowali w obrzędzie święceń i corocznie odnawiają podczas Mszy krzyżma, prezbiterzy "na chwałę Boga i dla uświęcenia chrześcijańskiego ludu pobożnie i z wiarą sprawują misteria Chrystusa, a zwłaszcza Eucharystyczną Ofiarę i sakrament pokuty, zgodnie z tradycją Kościoła"71. Nie powinni więc pozbawiać swej posługi głębokiego znaczenia, zniekształcając sprawowanie liturgii przez dowolne zmiany, pominięcia lub też dodatki72. Święty Ambroży powiedział bowiem: "Nie w sobie samym (...) ale w nas Kościół jest raniony. Strzeżmy się więc, aby nasz błąd nie stał się raną dla Kościoła"73. Niech więc Kościół Boży nie będzie raniony przez kapłanów, którzy tak uroczyście poświęcili się posługiwaniu. Owszem, niech pod okiem biskupa wiernie czuwają, aby tego rodzaju zniekształceń nie dokonywali również inni.
32. "Proboszcz troszczy się o to, ażeby sprawowanie Eucharystii stało się centrum parafialnego zgromadzenia wiernych. Pracuje nad tym, by wierni wzmacniali się przez pobożne uczestniczenie w sakramentach, a zwłaszcza często przystępowali do sakramentów Najświętszej Eucharystii i pokuty. Stara się również o to, by wierni modlili się, także w rodzinach, oraz świadomie i czynie uczestniczyli w liturgii. Proboszcz, pod władzą biskupa diecezjalnego, winien kierować liturgią w swojej parafii i czuwać nad tym, by nie wkradły się do niej nadużycia"74. Chociaż wypada, aby proboszcz w dobrze przygotowanych celebracjach liturgicznych, zwłaszcza we Mszy świętej, był wspomagany przez różnych wiernych, to jednak nie powinien w sprawach liturgii w żaden sposób przekazywać im tego, co należy do jego własnych obowiązków.
33. Niech wreszcie wszyscy prezbiterzy "starają się należycie pielęgnować wiedzę i umiejętność sprawowania liturgii, aby przez ich liturgiczną posługę powierzone im wspólnoty chrześcijańskie z dnia na dzień coraz doskonalej chwaliły Boga, Ojca i Syna, i Ducha Świętego" 75. Niech będą przeniknięci zwłaszcza owym zachwytem i owym zdumieniem, jaki w sercach wiernych sprawia celebrowane w Eucharystii misterium paschalne 76.
4. Diakoni
34. Diakoni, "na których nakłada się ręce nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi"77, mężowie cieszący się dobrą sławą78, powinni z pomocą Boga postępować tak, aby byli postrzegani jako prawdziwi uczniowie Tego79, "który nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć"80 i który był pośrodku swoich uczniów "jak ten, kto służy"81. Toteż sami przez włożenie rąk umocnieni darem Ducha Świętego służą ludowi Bożemu w jedności z biskupem i jego prezbiterium82. Niech więc uważają biskupa za ojca i niech jemu oraz jego prezbiterom pomagają "w posłudze słowa, ołtarza i miłości"83.
35. Niech "nie omieszkają nigdy, jak mówi Apostoł, przechowywać tajemnicę wiary w czystym sumieniu84 oraz tę wiarę głosić słowem i czynem zgodnie z Ewangelią i tradycją Kościoła"85, służąc wiernie i z pokorą całym sercem świętej liturgii, która jest źródłem i szczytem życia kościelnego, "aby wszyscy, którzy przez wiarę i chrzest stali się dziećmi Boga, razem się gromadzili, pośród Kościoła chwalili Boga, uczestniczyli w Ofierze i spożywali Wieczerzę Pańską"86. Stąd wszyscy diakoni niech ze swej strony dołożą starań, aby święta liturgia była sprawowana zgodnie z przepisami należycie zatwierdzonych ksiąg liturgicznych.
PRZYPISY
34 KL nr 22 § 1; por. KPK, kan. 838 § 1.
35 KPK, kan. 331; por. KK nr 22.
36 Por. KPK, kan. 838 § 2.
37 JAN PAWEŁ II, Konst. apost. Pastor bonus, 28 czerwca 1988: AAS 80 (1988) 841-924, tu art. 62, 63, 66, s. 876-877.
38 Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 52: AAS 95 (2003) 468.
39 Por. DB nr 15; por. także KL nr 41; KPK, kan. 387.
40 Oratio consecrationis episcopalis in ritu byzantino: Euchologion to mega, Romae, 1873, s. 139.
41 Por. ŚW. IGNACY ANTIOCHEŃSKI, Ad Smyrn. 8, 1: ed. F.X. FUNK, I, s. 282.
42 KK nr 26; por. ŚW. KONGR. OBRZĘDÓW, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 7: AAS 59 (1967) 545; por. JAN PAWEŁ II, Adh. apost. Pastores gregis, 16 października 2003, nry 32-41, "L'Osservatore Romano", 17 października 2003, s. 6-8.
43 Por. KL nr 41; por. ŚW. IGNACY ANTIOCHEŃSKI, Ad Magn. 7; Ad Philad. 4; Ad Smyrn. 8: ed. F.X. FUNK, I, s. 236, 266, 281; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 22; por. KPK, kan. 389.
44 KK nr 26.
45 KPK, kan. 838 § 4.
46 Por. RADA DO WPROWADZANIA W ŻYCIE KONSTYTUCJI O LITURGII, Dubium, "Notitiae" 1 (1965) 254.
47 Por. Dz 20, 28; KK nry 21 i 27; DB nr 3.
48 Por. S. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes, 5 września 1970: AAS 62 (1970) 694.
49 Por. KK nr 21; DB nr 3.
50 Por. CAEREMONIALE EPISCOPORUM 1984, nr 10.
51 Por. MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 387.
52 Por. tamże, nr 22.
53 Por. ŚW. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes: AAS 62 (1970) 694.
54 KK nr 27; por. 2 Kor 4, 15.
55 Por. KPK, kan. 397 § 1; 678 § 1.
56 Por. tamże, kan. 683 § 1.
57 Por. tamże, kan. 392.
58 Por. JAN PAWEŁ II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr 21: AAS 81 (1989) 917; KL nry 45-46; PIUS XII, Enc. Mediator Dei: AAS 39 (1947) 562.
59 Por. JAN PAWEŁ II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr 20: AAS 81 (1989) 916.
60 Por. tamże.
61 Por. KL nr 44; KONGR. DS. BISKUPÓW, List do przewodniczących Konferencji Episkopatów wysłany rów-nież w imieniu Kongregacji ds. Evangelizacji Narodów, 21 czerwca 1999, nr 9: AAS 91 (1999) 999.
62 Por. KONGR. KULTU BOŻEGO, Instr. Liturgicae instaurationes, nr 12: AAS 62 (1970) 692-704, tu 703.
63 Por. KONGR. KULTU BOŻEGO, Declarationem circa Preces eucharisticae et experimenta liturgica, 21 marca 1988, "Notitiae" 24 (1988) 234-236.
64 Por. KONGR. DS. KULTU BOŻEGO I DYSC. SAKRAM., Instr. Varietates legitimae: AAS 87 (1995) 288-314.
65 Por. KPK, kan. 838 § 3; ŚW. KONGR. OBRZĘDÓW, Instr. Inter Oecumenici, 26 września 1964, nr 31: AAS 56 (1964) 883; KONGR. DS. KULTU BOŻEGO I DYSC. SAKRAM., Instr. Liturgiam authenticam, nry 79-80: AAS 93 (2001) 711-713.
66 Por. DP nr 7; PONTIFICALE ROMANUM, ed. 1962: Ordo consecrationis sacerdotalis, in Praefatione; PONTYFIKAŁ RZYMSKI, Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, wydanie drugie wzorcowe, 29 czerw-ca 1989, Katowice 1999, rozdz. II, Święcenia prezbiterów, nr 101.
67 Por. ŚW. IGNACY ANTIOCHEŃSKI, Ad Philad. 4: ed. F.X. FUNK, I, s. 266; ŚW. KORNELIUSZ I u ŚW. CYPRIANA, Epist. 48, 2: ed. G. HARTEL, III, 2, s. 610.
68 KK nr 28.
69 Tamże.
70 JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 52; por. nr 29: AAS 95 (2003) 467-468, 452-453.
71 PONTYFIKAŁ RZYMSKI, Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Święcenia prezbiterów, nr 124; por. MISSALE ROMANUM, Feria V in Hebdomada Sancta: Ad Missam chrismatis, Renovatio promissionum sa-cerdotalium, s. 292.
72 Por. SOBÓR TRYDENCKI, Sesja VII, 3 martii 1563, Dekret o sakramentach, kan. 13: DS 1613; KL nr 22; PIUS XII, Enc. Mediator Dei: AAS 39 (1947) 544, 546-547, 562; KPK, kan. 846, § 1; MSZAŁ RZYMSKI, Ogólne wprowadzenie, nr 24.
73 ŚW. AMBROŻY, De Virginitate, nr 48: PL 16, 278.
74 KPK, kan. 528 § 2.
75 DP nr 5.
76 Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 5: AAS 95 (2003) 436.
77 KK nr 29; por. Constitutiones Ecclesiae Aegypticae, III, 2: ed. F.X. FUNK, Didascalia, II, s. 103; Statuta Ecclesiae Ant., 37-41: ed. D. MANSI 3, 954.
78 Por. Dz 6, 3.
79 Por. J 13, 35.
80 Mt 20, 28.
81 Łk 22, 27.
82 Por. CAEREMONIALE EPISCOPORUM, nry 9, 23; por. KK nr 29.
83 Por. PONTYFIKAŁ RZYMSKI, Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Katowice 1999, rozdz. III, Święcenia diakonów, nr 199.
84 Por. 1 Tm 3, 9.
85 Por. PONTYFIKAŁ RZYMSKI, Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Katowice 1999, rozdz. III, Święcenia diakonów, nr 200.
86 KL nr 10. |
