Wprowadzenie do wydania Lekcjonarza mszalnego z 1981 r.

CZĘŚĆ DRUGA
 STRUKTURA LEKCJONARZA MSZALNEGO

ROZDZIAŁ CZWARTY
 OGÓLNY UKŁAD LEKCJONARZA MSZALNEGO

1. Pastoralny cel Lekcjonarza mszalnego

58. Układ czytań, zawarty w Lekcjonarzu Mszału rzymskiego, został opracowany zgodnie z myślą Soboru Watykańskiego II przede wszystkim w celu pastoralnym. Dla osiągnięcia tego celu zostały gruntownie opracowane i sprecyzowane nie tylko zasady, na których opiera się nowy układ czytań, lecz także wykazy tekstów. W dziele tym współpracowało wielu pochodzących z całego świata specjalistów w dziedzinie egzegezy, liturgii, katechezy i duszpasterstwa. Lekcjonarz jest owocem tej wspólnej pracy.
Można żywić nadzieję, że długotrwałe czytanie i wyjaśnianie ludowi chrześcijańskiemu Pisma Świętego w czasie sprawowania Eucharystii dokonywane na podstawie Lekcjonarza, w sposób wielce skuteczny przyczyni się do osiągnięcia celu, jaki raz po raz stawiał Sobór Watykański II⁹⁶.

59. Przy wprowadzaniu odnowy liturgii uznano, że będzie to bardzo odpowiadać woli i nakazom Soboru Watykańskiego II⁹⁷, jeżeli zostanie sporządzony jeden Lekcjonarz bogaty i obfitujący w teksty, który zarazem mógłby być przystosowany do pewnych postulatów i potrzeb Kościołów partykularnych i różnych zgromadzeń liturgicznych. Ci, którzy pracowali nad wprowadzeniem dzieła odnowy, starali się o zachowanie liturgicznej tradycji obrządku rzymskiego, zarazem jednak starannie brali pod uwagę znaczenie różnych form doboru i wykorzystania czytań biblijnych w innych rodzinach liturgicznych i w niektórych Kościołach partykularnych.
Wykorzystywali przy tym wyniki dotychczasowych doświadczeń, a jednocześnie starali się unikać braków tkwiących w minionej tradycji.

60. Obecny więc Lekcjonarz mszalny zawiera układ czytań biblijnych zapewniający wiernym poznanie całego słowa Bożego na zasadzie stopniowego rozwinięcia. Dobór i porządek czytań przez cały rok liturgiczny, a zwłaszcza w okresie Paschy, Wielkiego Postu i Adwentu, zmierza do tego, aby wierni stopniowo coraz głębiej poznawali wyznawaną przez siebie wiarę i historię zbawienia⁹⁸. Dzięki temu układ czytań odpowiada potrzebom i dążeniom ludu chrześcijańskiego.

61. Chociaż czynność liturgiczna sama z siebie nie jest jakąś formą katechezy, kryje w sobie jednak charakter dydaktyczny, który wyraża się także w Lekcjonarzu Mszału rzymskiego⁹⁹, tak iż słusznie może być uważana za pedagogiczną pomoc sprzyjającą katechezie.
Lekcjonarz mszalny bowiem w odpowiedni sposób na podstawie Pisma Świętego przedstawia główne czyny i słowa historii zbawienia, tak że sama historia zbawienia, którą w licznych jej momentach i wydarzeniach stopniowo przypomina Liturgia słowa, ukazuje się wiernym jako proces, który się aktualnie przedłuża poprzez uobecnienie w Eucharystii paschalnego misterium Chrystusa.

62. Duszpasterska użyteczność jednego układu czytań w Lekcjonarzu mszalnym obrządku rzymskiego ujawnia się jeszcze z innego tytułu: wszyscy wierni, chociażby z różnych powodów nie uczestniczyli w liturgii zawsze w tym samym zgromadzeniu, wszędzie w pewnych dniach i okresach słuchają tych samych czytań i rozmyślają nad ich przystosowaniem do konkretnych okoliczności, także w miejscowościach, w których z powodu braku kapłana diakon lub inna osoba upoważniona przez biskupa przewodniczy celebracji słowa Bożego¹⁰⁰.

63. Duszpasterze, którzy na podstawie słowa Bożego pragną dać jakąś szczególną odpowiedź na zapotrzebowanie swoich zgromadzeń, winni nade wszystko pamiętać, że są zwiastunami całego misterium Chrystusa i Ewangelii. Mogą oni korzystać ze zbiorów czytań zaproponowanych w Lekcjonarzu mszalnym zwłaszcza z okazji sprawowania jakiejś Mszy obrzędowej, wotywnej, ku czci świętych lub w różnych okolicznościach. Przy zachowaniu ogólnych zasad istnieją także szczególne możliwości wyboru czytań słowa Bożego we Mszach odprawianych z udziałem grup specjalnych¹⁰¹.

2. Zasady redakcji Lekcjonarza mszalnego

64. Aby Lekcjonarz mszalny mógł prowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu, jego części zostały dobrane i ułożone z uwzględnieniem zarówno następstwa okresów liturgicznych, jak i zasad hermeneutycznych ustalonych przez współczesne badania egzegetyczne.
Wydaje się więc stosowne podanie tutaj zasad, jakie zastosowano przy opracowaniu Lekcjonarza mszalnego.

a) Dobór tekstów

65. Układ czytań w okresach poświęconych obchodzeniu misteriów Chrystusa (Proprium de tempore) jest następujący: na niedziele i święta zostały zaproponowane ważniejsze urywki biblijne, tak aby w oznaczonym czasie można było odczytać w zgromadzeniu wiernych znaczną część słowa Bożego. Inna seria tekstów Pisma Świętego, w pewnym sensie uzupełniająca orędzie zbawienia dni świątecznych, jest zaproponowana na dni powszednie. Obydwie jednak ważniejsze części Lekcjonarza, to znaczy niedzielno-świąteczna i codzienna, pozostają od siebie niezależne. Co więcej, układ czytań na niedziele i święta obejmuje cykl trzyletni, układ czytań na dni powszednie - cykl dwuletni. Stąd niedzielno-świąteczny układ czytań biegnie niezależnie od codziennego i na odwrót. Dobór czytań w innych częściach Lekcjonarza, a więc w obchodach ku czci świętych, we Mszach obrzędowych, w różnych potrzebach, we Mszach wotywnych i za zmarłych, jest oparty na odrębnych zasadach.

b) Dobór czytań na niedziele i święta

66. Lekcjonarz na niedziele i święta odznacza się następującymi cechami:
1. Każda Msza ma trzy czytania: pierwsze ze Starego Testamentu, drugie z Apo-stoła (to jest z listów albo z Apokalipsy zależnie od okresu roku), trzecie z Ewangelii. Taki dobór czytań ilustruje jedność obu Testamentów i historii zbawienia, której ośrodkiem jest Chrystus obecny w swoim misterium paschalnym.
2. Bardziej urozmaicony i obfitszy dobór czytań w niedziele i święta jest zapew-niony także przez to, iż na te dni przewiduje się cykl trzyletni, tak że te same teksty są czytane dopiero po upływie trzech lat¹⁰².
3. Zasady kierujące doborem czytań na niedziele i święta określa się jako zasadę "harmonizacji" lub "czytania półciągłego". Jedną lub drugą zasadę stosuje się w za-leżności od okresów liturgicznych i szczególnych przymiotów każdego z nich.

67. Najlepszą harmonizację między czytaniami Starego i Nowego Testamentu mamy wtedy, gdy wynika ona z samego Pisma Świętego, to znaczy gdy nauka i wydarzenia zawarte w tekstach Nowego Testamentu pozostają w mniej lub więcej wyraźnym odniesieniu do nauki i wydarzeń Starego Testamentu. W niniejszym Lekcjonarzu teksty Starego Testamentu są dobrane przede wszystkim z racji ich związku z tekstami Nowego Testamentu, zwłaszcza z Ewangelią odczytywaną w danej Mszy świętej.
Inne powiązanie między tekstami czytań poszczególnych Mszy występuje w okresie Adwentu, Wielkiego Postu i Wielkanocy, to jest w okresach o szczególnym znaczeniu. W niedziele zaś w ciągu roku, które nie mają jakiegoś szczególnego charakteru, zarówno teksty czytań z listów apostolskich, jak i Ewangelii są ułożone w porządku półciągłym, podczas gdy czytanie ze Starego Testamentu jest zharmonizowane z Ewangelią. 
 
68. Wydawało się jednak, że tego, co było odpowiednie dla wyżej wspomnianych okresów, nie należało odnosić do niedziel, tak aby ustalać pewien zestaw tematów mogących ułatwić nauczanie wiernych poprzez homilię. Takiemu układowi sprzeciwia się właściwe pojęcie czynności liturgicznej, która zawsze jest sprawowaniem misterium Chrystusa i która na mocy tradycji korzysta ze słowa Bożego, powodując się nie tylko motywami rozumowymi lub pochodzącymi z zewnątrz, lecz troską o głoszenie Ewangelii i doprowadzenie wiernych do całej prawdy.

c) Układ czytań na dni powszednie

69. Układ czytań na dni powszednie opiera się na następujących kryteriach:
1. każda Msza ma dwa czytania: pierwsze ze Starego Testamentu lub z Apostoła (to jest z listów albo księgi Apokalipsy; w czasie wielkanocnym zaś z Dziejów Apostolskich), drugie z Ewangelii.
2. Roczny cykl czytań na czas Wielkiego Postu opiera się na specjalnych zasadach, uwzględniających charakter tego okresu, to jest jego wydźwięk chrzcielny i pokutny.
3. Na dni powszednie Adwentu, Okresu Narodzenia Pańskiego i Okresu Wielkanocnego jest przewidziany cykl roczny, dlatego czytania nie ulegają zmianie.
4. Na dni powszednie trzydziestu czterech tygodni w ciągu roku czytania Ewangelii są rozłożone w cyklu rocznym, który powtarza się co roku. Czytanie pierwsze jest ułożone w cyklu dwuletnim: czytania roku pierwszego stosuje się w latach nieparzystych, czytania roku drugiego w latach parzystych. W Lekcjonarzu na dni powszednie, podobnie jak na niedziele i święta, stosuje się zasady harmonijnego układu i czytania półciągłego, zwłaszcza gdy chodzi o okresy odznaczające się szczególnymi przymiotami.

d) Czytania na dni ku czci Świętych

70. Na dni ku czci Świętych proponuje się podwójną serię czytań:
1. Na uroczystości, święta i wspomnienia przeznaczona jest pierwsza seria, obejmująca przede wszystkim teksty własne na poszczególne dni. Znajdują się w niej także niektóre teksty wzięte spośród tekstów wspólnych i wskazane jako bardziej odpowiednie od innych.
2. Druga seria, obszerniejsza, znajduje się w zbiorze tekstów wspólnych (Communio Sanctorum). W tej części zaproponowane są najpierw teksty bardziej odpowiadające poszczególnym grupom Świętych (męczennikom, pasterzom, dziewicom itp.), następnie liczne teksty mówiące ogólnie o świętości, które mogą być stosowane zależnie od uznania, ilekroć Lekcjonarz dla dokonania wyboru czytań odsyła do tekstów wspólnych.

71. Gdy chodzi o układ tekstów znajdujących się w tej części, trzeba zauważyć, że znajdują się one razem w takim porządku, w jakim powinny być odczytywane. Najpierw więc są zamieszczone czytania ze Starego Testamentu, potem czytania z Apostoła, następnie psalmy i wersety między czytaniami, wreszcie teksty z Ewangelii. Są one tak rozłożone, że celebrans może dokonywać między nimi wyboru z uwzględnieniem duszpasterskich potrzeb zgromadzenia, chyba że coś innego wyraźnie jest zaznaczone.

e) Czytania we Mszach obrzędowych, w różnych potrzebach i za zmarłych

72. Podobny układ czytań występuje we Mszach obrzędowych, w różnych potrzebach, wotywnych i za zmarłych. Proponuje się zatem wiele tekstów, podobnie w zbiorze czytań wspólnych o Świętych.

f) Zasady wyboru i układu czytań

73. Prócz tych zasad, które kierują układem czytań w poszczególnych częściach Lekcjonarza, przyjęto inne, bardziej ogólne zasady, które można określić następująco:

1. Zarezerwowanie pewnych ksiąg dla pewnych okresów liturgicznych

74. Doniosłość treści niektórych ksiąg Pisma Świętego i tradycja liturgiczna powodują, że w Lekcjonarzu są one zarezerwowane dla pewnych okresów liturgicznych. Zachowano na przykład tradycję tak zachodnią (ambrozjańską i hiszpańską), jak i wschodnią, że w Okresie Wielkanocnym czyta się Dzieje Apostolskie, co najlepiej ukazuje, że całe życie Kościoła wzięło początek z misterium paschalnego. Zachowuje się również tradycję zachodnią i wschodnią co do czytania Ewangelii św. Jana w końcowych tygodniach Wielkiego Postu i w Okresie Wielkanocnym.
Czytanie Izajasza, szczególnie jego pierwszej części, tradycja związała z okresem Adwentu. Pewne jednak teksty tego proroka czyta się w Okresie Narodzenia Pańskiego. Na ten okres przeznaczony jest również Pierwszy List św. Jana.

2. Długość tekstów

75. Co do długości tekstów zachowano drogę pośrednią. Dokonano rozróżnienia między opowiadaniami, które wymagają pewnej rozciągłości tekstu i zazwyczaj są uważnie słuchane przez wiernych, a tekstami, których ze względu na głębię nauki nie można zbyt-nio przedłużać. Dla niektórych zaś tekstów dość długich przewiduje się dwojaką formę: dłuższą i krótszą, według uznania. W skrótach takich zachowano wielką ostrożność.

3. Teksty trudniejsze

76. Ze względów duszpasterskich w czytaniach niedzielnych i świątecznych unikano tekstów biblijnych, które rzeczywiście należą do trudniejszych, czy to obiektywnie dlatego, że nasuwają zbyt zawiłe zagadnienia co do rodzaju literackiego, krytyki tekstu lub egzegezy, czy też w pewnym stopniu dlatego, że wierni napotykają trudności w ich zrozumieniu. Jednakże nie wolno ukrywać przed wiernymi duchowych bogactw tekstów pod pozorem, że oni trudniej je pojmują, zwłaszcza gdy owa trudność ma swoje podłoże albo w niedostatecznym wykształceniu chrześcijańskim, którego żaden dobry wyznawca nie może być pozbawiony, albo też w niewystarczającym wykształceniu biblijnym, jakie powinien posiadać każdy dobry duszpasterz. Nierzadko pewne czytania trudniejsze stają się przystępniejsze w zestawieniu z innym czytaniem tej samej Mszy.

4. Opuszczenie niektórych wierszy

77. Tradycja wielu liturgii, nie wyłączając bynajmniej samej liturgii rzymskiej, w pewnych przypadkach zwykła opuszczać niektóre wiersze w czytaniach Pisma Świętego. Należy podkreślić, że nie wolno dokonywać pochopnie podobnych opuszczeń, ażeby nie zniekształcić sensu danego tekstu albo myśli i stylu Pisma Świętego. Jednakże przy zachowaniu troski, ażeby sens pozostał rzeczywiście nie zmieniony co do swej istoty, wydawało się ze względów duszpasterskich słuszne zachowanie także w obecnym Lekcjonarzu wspomnianej tradycji. W przeciwnym razie niektóre teksty stałyby się zbyt rozwlekłe albo też należałoby całkowicie opuścić czytania przynoszące wiernym niemały, a czasem bardzo wielki pożytek, i to jedynie dlatego, że zawierają jeden lub drugi wiersz, który pod względem duszpasterskim jest mniej użyteczny albo też porusza zagadnienia naprawdę zbyt trudne.

3. Zasady używania Lekcjonarza

a) Możliwość wyboru niektórych tekstów

78. Niekiedy w Lekcjonarzu pozostawia się celebransowi swobodę wyboru jednego lub drugiego tekstu do czytania albo jednego tekstu spośród wielu podanych razem na to samo czytanie. W niedziele, uroczystości i święta zdarza się to rzadko, ażeby nie zacierać cech właściwych danemu okresowi liturgicznemu albo żeby bez potrzeby nie przerywać czytania półciągłego danej księgi, natomiast taka swoboda wyboru dopuszczona jest w obchodach ku czci Świętych, w Mszach obrzędowych, w Mszach w różnych okolicznościach, wotywnych i za zmarłych.
Możliwości te, podane razem z innymi w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego i w Porządku śpiewów mszalnych (Ordo cantus Missae),¹⁰³ mają cel duszpasterski. Dlatego też kapłan w przygotowaniu Liturgii słowa "winien mieć na względzie bardziej duchowe dobro zgromadzenia niż własne upodobania.
Winien też pamiętać, że ten wybór części musi być dokonywany w zgodnym współdziałaniu z usługującymi i innymi osobami, które będą wykonywać jakąś część obrzędu; nie należy też wykluczać wiernych w sprawach, które bardziej bezpośrednio ich dotyczą"¹⁰⁴.

1. Dwa czytania przed Ewangelią

79. W Mszach, w których przewidziano trzy czytania, jest bardzo pożądane, aby rzeczywiście były trzy czytania. Jednak jeśliby Konferencja Biskupów pozwoliła ze względów duszpasterskich, aby były tylko dwa czytania,¹⁰⁵ należy dokonać wyboru między dwoma czytaniami poprzedzającymi Ewangelię w ten sposób, by nie ucierpiał plan pełniejszego pouczenia wiernych o misterium zbawienia. Dlatego jeśli w danym miejscu nie ma innej wskazówki, należy dać pierwszeństwo czytaniu, które bardziej harmonizuje z Ewangelią, albo temu, które zgodnie ze wspomnianym planem lepiej służy organicznej katechezie prowadzonej przez pewien okres, albo wreszcie temu, które umożliwia czytanie półciągłe jakiejś księgi¹⁰⁶.

2. Forma dłuższa lub krótsza

80. Przy wyborze jednej z dwóch form, w jakich ten sam tekst jest podawany, należy również stosować kryterium duszpasterskie. Niekiedy bowiem podaje się ten sam tekst w formie dłuższej i krótszej. Należy wtedy uwzględnić, czy większy owoc słuchaczom przyniesie czytanie dłuższe, czy krótsze; czy są oni zdolni należycie zrozumieć jakieś trudniejsze teksty; wreszcie czy będą mogli wysłuchać tekstu bardziej kompletnego, który potem zostanie wyjaśniony w homilii.

3. Wybór spośród dwóch tekstów

81. Gdy występuje możliwość wyboru spośród tekstów już ściśle określonych, należy brać pod uwagę pożytek uczestników. Chodzi tu zarówno o wybór tekstu łatwiejszego lub bardziej odpowiadającego danemu zgromadzeniu liturgicznemu, jak o powtórzenie lub odłożenie tekstu, który wyznaczony jest na pewną Mszę jako własny, a w innej może być zastosowany dowolnie, jeśli przemawiają za tym względy duszpasterskie. Może się to zdarzyć, gdy istnieje obawa, że jakiś tekst mógłby spowodować trudności w danym zgromadzeniu, albo gdy ten sam tekst w najbliższych dniach znów ma być czytany, np. w niedzielę i w dzień powszedni następującego tygodnia.

4. Czytania na dni powszednie

82. W układzie czytań na dni powszednie zaproponowane są teksty na poszczególne dni każdego tygodnia przez cały rok. Należy więc zasadniczo stosować te czytania, które są wyznaczone na dane dni, chyba że przypadnie uroczystość lub święto albo wspomnienie mające własne czytania¹⁰⁷.
Przy posługiwaniu się Lekcjonarzem na dni powszednie należy zwrócić uwagę na to, czy jakiś obchód przypadający w bieżącym tygodniu nie powoduje opuszczenia któregoś z czytań tej samej księgi. W takim wypadku kapłan, widząc układ czytań całego tygodnia, powinien przewidzieć, albo które części, jako mniej ważne, należy opuścić, albo, gdyby te części były pożyteczne dla pełnego ujęcia całego tematu, w jaki sposób połączyć je z innymi czytaniami.

5. Czytania na dni ku czci Świętych

83. Na obchody ku czci Świętych podane są czytania własne, o ile takie rzeczywiście istnieją, tzn. mówiące o samej osobie świętego albo o tajemnicy, o której odprawia się Mszę świętą. Te teksty, choćby to był tylko dzień wspomnienia, powinny być czytane zamiast czytań bieżących przewidzianych w Lekcjonarzu na dni powszednie.
Niekiedy podane są czytania przystosowane, to jest takie, które ukazują albo szczególny rys życia duchowego, albo wyrażają działalność Świętego. W tych wypadkach nie wydaje się niezbędne stosowanie tych czytań, chyba że przemawia za tym wzgląd duszpasterski. Często również są podane czytania zamieszczone w części wspólnej, aby wybór był łatwiejszy. Są to jednak tylko propozycje: zamiast czytania przystosowanego lub po prostu zaproponowanego można wybrać jakieś inne czytanie spośród czytań wspólnych.
Kapłan odprawiający z udziałem ludu powinien się troszczyć przede wszystkim o duchowe dobro wiernych i strzec się narzucania im swoich upodobań. Postara się zwłaszcza o to, by zbyt często bez dostatecznego powodu nie opuszczać czytań, które w Lekcjonarzu są wyznaczone na poszczególne dni; Kościół bowiem pragnie, aby wiernym hojniej zastawiano stół słowa Bożego¹⁰⁸.
Ponadto w części wspólnej podane są czytania wspólne, to jest te, które się nadają albo dla określonej grupy Świętych (np. męczenników, dziewic, pasterzy), albo dla Świętych w ogóle. Ponieważ w tych wypadkach podane są liczne teksty na to samo czytanie, odprawiający kapłan powinien wybrać tekst najbardziej odpowiedni dla słuchaczy. We wszystkich obchodach czytania mogą być brane nie tylko spośród tekstów wspólnych, do których w poszczególnych wypadkach Lekcjonarz odsyła, lecz także, jeśli szczególny wzgląd za tym przemawia, z tekstów wspólnych o Świętych (mężczyznach lub kobietach).

84. W obchodach ku czci Świętych należy ponadto pamiętać o tym, że:
a) W uroczystości i święta zawsze należy stosować czytania zamieszczone w tekstach własnych (Proprium) lub wspólnych (Commune); dla obchodów przewidzianych w kalendarzu ogólnym zawsze są wyznaczone czytania własne.
b) W uroczystości przewidziane w kalendarzach partykularnych zaproponowane są trzy czytania, w których pierwsze jest wzięte ze Starego Testamentu (w Okresie Wielkanocnym z Dziejów Apostolskich lub Apokalipsy), drugie z Apostoła, trzecie z Ewangelii, chyba że Konferencja Biskupów postanowi, aby były tylko dwa czytania¹⁰⁹.
c) W święta i wspomnienia, gdy są tylko dwa czytania, pierwsze może być albo ze Starego Testamentu, albo z Apostoła, drugie zaś z Ewangelii. Jednak w Okresie Wielkanocnym, według tradycyjnego w Kościele zwyczaju, pierwsze czytanie bierze się z Apostoła, drugie zaś, o ile to możliwe, z Ewangelii św. Jana.

6. Inne części Lekcjonarza

85. Dla Mszy obrzędowych w Lekcjonarzu są wskazane te same teksty, które zostały już podane w poszczególnych częściach rytuału, z wyjątkiem tekstów przeznaczonych dla obchodów, które nie mają być włączone w Mszę świętą¹¹⁰.

86. W Mszach w różnych okolicznościach, w Mszach obrzędowych oraz w Mszach za zmarłych w Lekcjonarzu podane są liczne teksty, które mogą stanowić odpowiednią pomoc w przystosowaniu obrzędów do okoliczności i potrzeb różnych uczestników¹¹¹.

87. W Mszach obrzędowych, w Mszach w różnych okolicznościach, w Mszach wotywnych oraz w Mszach za zmarłych, gdy podane są liczne teksty na to samo czytanie, dokonuje się wyboru przy pomocy przedstawionych powyżej kryteriów dotyczących wyboru czytań wspólnych o Świętych.

88. Kiedy Msza obrzędowa jest zakazana, a na podstawie zasad wskazanych w każdym obrzędzie spośród tekstów przeznaczonych dla Mszy obrzędowych wolno wziąć jedno czytanie, należy uwzględnić wspólne duchowe dobro uczestników¹¹².

b) Psalm responsoryjny i aklamacja przed Ewangelią

89. Spośród śpiewów między czytaniami doniosłe znaczenie ma psalm następujący po pierwszym czytaniu. Zwykle bierze się psalm podany po czytaniu, chyba że chodzi o czytania wspólne o Świętych, na Msze obrzędowe, na Msze w różnych okolicznościach i na Msze wotywne, wtedy bowiem wyboru psalmu dokonuje sam kapłan odprawiający, kierując się duchowym pożytkiem wiernych.
Aby lud mógł łatwiej wykonać refren, na różne okresy roku i dla różnych kategorii Świętych wybrano pewne teksty psalmów i refrenów, które wolno stosować zamiast tekstów ściśle odpowiadających czytaniom, gdy psalm się śpiewa¹¹³.

90. Drugi śpiew, który należy wykonać po drugim czytaniu przed Ewangelią, albo jest ustalony w formularzu mszalnym i zharmonizowany z Ewangelią, albo można go wybrać z serii wspólnej jakiegoś okresu lub kategorii Świętych.

91. W Wielkim Poście przed wierszem poprzedzającym Ewangelię i po nim, zależnie od okoliczności, można użyć jednej z następujących aklamacji ("Chwała Tobie, Chryste, Królu wiecznej chwały"; "Chwała i cześć Tobie, Panie Jezu"; "Chwała i cześć Tobie, Chryste"; "Chwała Tobie, Słowo Boże"; "Chwała Tobie, Królu wieków") albo innej podobnej¹¹⁴.

ROZDZIAŁ PIĄTY
 OPIS LEKCJONARZA

92. Aby pomóc duszpasterzom w zrozumieniu struktury Lekcjonarza, tak aby korzystanie z niego stało się żywe i przyniosło wiernym duchowy pożytek, wydaje się, że stosownie będzie podanie jego krótkiego opisu, przynajmniej w odniesieniu do głównych obchodów i różnych okresów roku liturgicznego, ze względu na które zostały dobrane czytania według zasad wyżej wskazanych.

1. Okres adwentu

a) Niedziele

93. Czytania z Ewangelii mają cechę charakterystyczną: odnoszą się do przyjścia Pana na końcu czasów (pierwsza niedziela), do Jana Chrzciciela (niedziela druga i trzecia), do wydarzeń, które bezpośrednio przygotowały przyjście Pana (czwarta niedziela).
Czytania ze Starego Testamentu stanowią proroctwa o Mesjaszu i o czasach mesjańskich, zwłaszcza z Księgi Izajasza.
Czytania z pism apostolskich zawierają upomnienia i hymny pochwalne zgodnie z różnymi cechami charakterystycznymi tego okresu.

b) Dni powszednie

94. Podane są dwie serie czytań: jednej używa się od początku Adwentu do dnia 16 grudnia, drugiej od 17 grudnia do 24 grudnia.
W pierwszej części Adwentu czyta się Księgę Izajasza, według porządku księgi, łącznie z tekstami ważniejszymi, jakie przypadają także w niedziele. Ewangelie tych dni są dobrane do pierwszego czytania.
Od czwartku drugiego tygodnia zaczynają się czytania z Ewangelii o Janie Chrzcicielu; pierwsze zaś czytanie stanowi albo dalszy ciąg Księgi Izajasza, albo wybrany tekst nawiązujący do Ewangelii.
W ostatnim tygodniu przed Narodzeniem Pańskim czyta się opis wydarzeń, które bezpośrednio przygotowały narodzenie Chrystusa z Ewangelii według św. Mateusza (rozdz. 1) i według św. Łukasza (rozdz. 1). Jako pierwsze czytanie w związku z Ewangelią dobrano teksty z różnych ksiąg Starego Testamentu, wśród których znajdują się niektóre ważne proroctwa mesjańskie.

2. Okres Bożego Narodzenia

a) Uroczystości, święta i niedziele

95. W Wigilię i podczas trzech Mszy Narodzenia Pańskiego zarówno czytania prorockie jak i inne czytania zostały wybrane na podstawie tradycji rzymskiej.
W niedzielę podczas Oktawy Narodzenia Pańskiego, jako w święto Świętej Rodziny, Ewangelia mówi o dzieciństwie Jezusa, pozostałe czytania o cnotach życia rodzinnego.
W dzień Oktawy Narodzenia Pańskiego i uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi czytania mówią zarówno o Bogarodzicy Dziewicy, jak i o nadaniu Najświętszego Imienia Jezus.
W drugą niedzielę po Narodzeniu Pańskim czytania odnoszą się do tajemnicy wcielenia.
W uroczystość Objawienia Pańskiego czytania ze Starego Testamentu i z Ewangelii zostały dobrane z zachowaniem tradycji rzymskiej, jako czytanie z Apostoła wyznaczony jest tekst o powołaniu pogan do zbawienia.
W święto Chrztu Pańskiego dobrano teksty o tej tajemnicy.

b) Dni powszednie

96. Od dnia 29 grudnia czyta się w sposób ciągły cały Pierwszy List św. Jana, którego czytanie rozpoczyna się już dnia 27 grudnia w święto św. Jana oraz następnego dnia w święto Młodzianków.
Ewangelie odnoszą się do objawień Pana. Czyta się bowiem wydarzenia z dzieciństwa Jezusa z Ewangelii według św. Łukasza (w dniach 29 i 30 grudnia), pierwszy rozdział Ewangelii według św. Jana (od 31 grudnia do 5 stycznia) i szczególne objawienia się Pana, wyjęte z trzech synoptyków (od 7 do 12 stycznia).

3. Okres Wielkiego Postu

a) Niedziele

97. Czytania z Ewangelii są rozłożone w sposób następujący: w niedzielę pierwszą i drugą zachowano opowiadania o kuszeniu i o przemienieniu Chrystusa, z tym że odczytuje się je według trzech synoptyków.
W następne trzy niedziele przywrócono w roku A Ewangelie o Samarytance, o niewidomym od urodzenia i o Łazarzu. Te Ewangelie, ponieważ są ważne ze względu na chrześcijańską inicjację, mogą być czytane również w latach B i C, zwłaszcza tam, gdzie są katechumeni.
Jednakże w roku B i C podaje się również inne teksty, a mianowicie: w roku B czytamy teksty św. Jana o przyszłym uwielbieniu Chrystusa przez krzyż i zmartwychwstanie, w roku C teksty św. Łukasza o nawróceniu.
W Niedzielę Palmową Męki Pańskiej na procesję zostały dobrane teksty z trzech Ewangelii synoptycznych, odnoszące się do uroczystego wjazdu Pana do Jerozolimy; we Mszy zaś czyta się opowiadanie o męce Pańskiej.
Czytania ze Starego Testamentu odnoszą się do dziejów zbawienia, które są jednym z właściwych przedmiotów katechezy wielkopostnej. Na poszczególne lata wyznaczono cykle tekstów przedstawiających zasadnicze etapy tych dziejów od początku aż do obietnicy nowego przymierza.
Czytania z Apostoła są dobrane w ten sposób, aby harmonizowały z czytaniami z Ewangelii i Starego Testamentu oraz, o ile to możliwe, by uwydatniał się między nimi wewnętrzny związek.

b) Dni powszednie

98. Czytania z Ewangelii i Starego Testamentu są dobrane pod kątem ich wzajemnego związku i omawiają różne tematy katechezy wielkopostnej, dostosowane do duchowego sensu tego okresu. Począwszy od poniedziałku czwartego tygodnia następuje czytanie półciągłe św. Jana, podające z Ewangelii te teksty, które lepiej odpowiadają cechom charakterystycznym Wielkiego Postu.
Ponieważ obecne czytania o Samarytance, o niewidomym od urodzenia i o Łazarzu czyta się w niedziele, lecz tylko w roku A (a w pozostałych latach jest to pozostawione do wyboru), przewidziano, że te perykopy mogą być czytane także w dni powszednie. Dlatego na początku trzeciego, czwartego i piątego tygodnia umieszczono Msze do wyboru z tymi tekstami. Te czytania mogą być użyte w jakikolwiek dzień tygodnia, zamiast czytań bieżących. W pierwszych dniach Wielkiego Tygodnia czytania mówią o tajemnicy Męki Pańskiej. Czytania Mszy Krzyżma rzucają światło na mesjańską funkcję Chrystusa i jej przedłużenie w Kościele przez sakramenty.

4. Święte Triduum i Okres Wielkanocy

a) Święte Triduum Paschalne

99. We Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek wspomnienie uczty, która poprzedziła wyjście z Egiptu, stanowi szczególne tło dla przykładu, jaki daje Chrystus, umywając uczniom nogi, a także dla słów św. Pawła o ustanowieniu Paschy chrześcijańskiej w Eucharystii.
Czynność liturgiczna w Wielki Piątek Męki Pańskiej osiąga szczyt w Janowym opowiadaniu o męce Pana, który jako Sługa Boży, zapowiedziany w Księdze Izajasza, prawdziwie stał się jedynym Kapłanem, ofiarując samego siebie Ojcu.
Na świętą noc Wigilii Paschalnej zostało zaproponowanych siedem czytań ze Starego Testamentu, które przypominają wielkie dzieła Boże dokonane w historii zbawienia, oraz dwa czytania z Nowego Testamentu, a mianowicie zwiastowanie zmartwychwstania według trzech Ewangelii synoptycznych i czytanie z Apostoła o chrzcie chrześcijańskim jako sakramencie zmartwychwstania Chrystusa.
We Mszy w dniu Paschy czyta się Ewangelię z Jana o znalezieniu pustego grobu. Można jednak także czytać według uznania teksty Ewangelii zaproponowane na noc świętą albo tam, gdzie celebruje się Mszę wieczorną, opowiadanie z Łukasza o ukazaniu się Chrystusa uczniom idącym do Emaus. Pierwsze czytanie jest wzięte z Dziejów Apostolskich, które stosuje się w Okresie Wielkanocnym zamiast czytania ze Starego Testamentu. Czytanie z Apostoła mówi o przeżywaniu misterium paschalnego w Kościele.

b) Niedziele

100. Aż do trzeciej niedzieli wielkanocnej czytania z Ewangelii opowiadają o zjawieniach się Chrystusa zmartwychwstałego. Czytania o Dobrym Pasterzu są wyznaczone na czwartą niedzielę wielkanocną. Na niedziele wielkanocne piątą, szóstą i siódmą są wyznaczone wyjątki z mowy i modlitwy Chrystusa po Ostatniej Wieczerzy. W ten sposób każdego roku będą podawane pewne dane o życiu, świadectwie i rozwoju pierwotnego Kościoła.
Jako czytanie apostolskie czyta się w roku A Pierwszy List św. Piotra, w roku B Pierwszy List św. Jana, w roku C Apokalipsę; powyższe teksty najlepiej odpowiadają duchowi radosnej wiary i mocnej nadziei, która cechuje ten okres.

 c) Dni powszednie

101. Pierwsze czytanie jest wzięte z Dziejów Apostolskich, podobnie jak w niedziele, na sposób półciągły. Podczas Oktawy Wielkanocnej czyta się Ewangelie opowiadające o zjawieniach się Chrystusa. Następnie czyta się w sposób półciągły Ewangelię według św. Jana, z której bierze się teksty o charakterze paschalnym, aby dopełnić czytania wielkopostne. W tym czytaniu wielkanocnym znaczną część stanowią mowa i modlitwa Chrystusa po Ostatniej Wieczerzy.

d) Uroczystość Wniebowstąpienia i Pięćdziesiątnicy

102. Uroczystość Wniebowstąpienia jako pierwsze czytanie zachowuje opowiadanie o tym wydarzeniu, zaczerpnięte z Dziejów Apostolskich, które zostaje uzupełnione czytaniami apostolskimi o Chrystusie wyniesionym na prawicę Ojca. Czytanie Ewangelii w każdym roku cyklu trzechletniego jest wzięte kolejno z trzech synoptyków.
We Mszy odprawianej wieczorem w wigilię Pięćdziesiątnicy są zaproponowane cztery teksty ze Starego Testamentu, tak aby można było wybrać jeden z nich, w celu wyrażenia wielorakiego sensu uroczystości. Czytanie apostolskie ukazuje aktualne działanie Ducha Świętego w Kościele. Czytanie Ewangelii wspomina obietnicę Ducha Świętego daną przez Chrystusa, który nie był jeszcze uwielbiony.
We Mszy odprawianej w dniu uroczystości pierwsze czytanie stanowi opowiadanie Dziejów Apostolskich o wielkim wydarzeniu Pięćdziesiątnicy, teksty zaś z Apostoła mówią o owocach działania Ducha Świętego w życiu Kościoła. Czytanie Ewangelii przypomina udzielenie przez Jezusa uczniom Ducha Świętego wieczorem w dniu Paschy, inne zaś teksty, przeznaczone do wyboru, opowiadają o oddziaływaniu Ducha Świętego na uczniów i na Kościół.

5. Okres zwykły "w ciągu roku"

a) Układ i wybór tekstów

103. Okres zwykły "w ciągu roku" rozpoczyna się w poniedziałek po niedzieli przypadającej po dniu 6 stycznia i trwa aż do wtorku przed Wielkim Postem włącznie; ponownie rozpoczyna się w poniedziałek po niedzieli Pięćdziesiątnicy i kończy się przed pierwszymi nieszporami pierwszej niedzieli Adwentu.
Lekcjonarz podaje czytania na trzydzieści cztery niedziele i następujące po nich tygodnie. Niekiedy jednak w tym okresie przypadają tylko trzydzieści trzy tygodnie. Prócz tego niektóre niedziele albo należą do innego okresu (niedziela, w którą obchodzi się święto Chrztu Pańskiego, i niedziela Zesłania Ducha Świętego), albo są zastąpione przez przypadające uroczystości (np. Najświętszej Trójcy, Jezusa Chrystusa, Króla wszechświata).

104. Aby w sposób właściwy używać czytań wyznaczonych na okres zwykły, należy zachowywać następujące zasady:

1. Niedziela, na którą przypada święto Chrztu Pańskiego, zajmuje miejsce pierwszej niedzieli zwykłej; dlatego czytania pierwszego tygodnia rozpoczynają się w poniedziałek po niedzieli przypadającej po dniu 6 stycznia.

2. Niedziela, która następuje po święcie Chrztu Pańskiego, jest drugą niedzielą zwykłą. Pozostałe niedziele oznacza się liczbami w porządku postępującym, aż do niedzieli, która poprzedza początek Wielkiego Postu. Czytania tygodnia, w którym przypada środa popielcowa, opuszcza się po dniu poprzedzającym popielec.

3. Gdy kontynuuje się czytania okresu zwykłego po niedzieli Zesłania Ducha Świętego, należy zachować następujący porządek:
 - Jeśli są trzydzieści cztery niedziele zwykłe, bierze się czytania przeznaczone na tydzień następujący bezpośrednio po tygodniu, którego czytania zostały przerwane przez Wielki Post¹¹⁵.
 - Jeśli są trzydzieści trzy niedziele zwykłe, opuszcza się pierwszy tydzień, który należałoby wybrać po Zesłaniu Ducha Świętego, aby na koniec roku zachować teksty eschatologiczne, które są wyznaczone na ostatnie dwa tygodnie¹¹⁶.

b) Czytania na niedziele

1. Czytania z Ewangelii

105. W drugą niedzielę zwykłą Ewangelia nadal odnosi się do objawienia się Pana, które obchodziło się w uroczystość Objawienia Pańskiego. Dlatego czyta się tradycyjną perykopę o godach w Kanie i dwie inne perykopy zaczerpnięte również z Ewangelii według św. Jana.
Od trzeciej niedzieli rozpoczyna się czytanie półciągłe trzech Ewangelii synoptycznych; czytanie to jest ułożone tak, aby ukazać, jak każda Ewangelia we właściwy sobie sposób przedstawia życie i naukę Chrystusa Pana.
Dzięki takiemu układowi uzyskuje się pewną harmonię między treściami każdej Ewangelii i rozwojem roku liturgicznego. Albowiem po Objawieniu Pańskim czyta się o początkach nauczania, co doskonale nawiązuje do chrztu i pierwszych objawień Chrystusa, o których czyta się w święto Objawienia Pańskiego i w następne niedziele. Na końcu roku liturgicznego dochodzi się do tematu eschatologicznego, właściwego dla ostatnich niedziel, rozdziały bowiem Ewangelii, poprzedzające opowiadanie o męce Pańskiej, mniej lub bardziej szeroko omawiają ten temat.
W roku B po szesnastej niedzieli włączono pięć czytań z szóstego rozdziału Ewangelii według św. Jana ("mowa o chlebie żywym"); to włączenie nie narusza całości Ewangelii, albowiem rozmnożenie chlebów z Ewangelii według św. Jana zastępuje to samo opowiadanie u św. Marka. W roku C w czytaniu półciągłym św. Łukasza pierwszy tekst (tj. trzeciej niedzieli) poprzedza prolog Ewangelii, który bardzo pięknie wyraża zamysł autora, a dla którego trudno było znaleźć inne miejsce.

2. Czytania ze Starego Testamentu

106. Czytania te zostały dobrane ze względu na związek z poszczególnymi perykopami ewangelicznymi celem uniknięcia zbytniej różnorodności czytań poszczególnych Mszy, a zwłaszcza dla ukazania jedności obydwu Testamentów. Związek między czytaniami tej samej Mszy został ukazany przez starannie dobrane tytuły, które poprzedzają poszczególne czytania.
O ile to było możliwe, dokonano wyboru w ten sposób, by czytania były krótkie i łatwe. Postarano się jednak również o to, aby w niedziele były czytane jak najliczniejsze teksty Starego Testamentu, które mają wielkie znaczenie. Teksty te są rozłożone odpowiednio do treści Ewangelii, a nie według logicznego porządku. Jednakże skarbiec słowa Bożego zostaje otwarty w taki sposób, aby wszyscy uczestnicy Mszy niedzielnych mogli poznać prawie wszystkie znaczniejsze karty Starego Testamentu.

3. Czytania z Apostoła

107. Co do listów apostolskich przewiduje się czytania półciągłe listów św. Pawła i św. Jakuba (Listy Apostołów Piotra i Jana czyta się w Okresie Wielkanocnym i w Okresie Narodzenia Pańskiego).
Pierwszy List do Koryntian, ze względu na jego długość i rozmaitość poruszanych zagadnień, został podzielony między trzy lata cyklu, na początku okresu zwykłego. Podobnie uznano za stosowne podzielić List do Hebrajczyków na dwie części, z których pierwsza będzie czytana w roku B, druga zaś w roku C.
Trzeba zaznaczyć, że wybrano tylko czytania dość krótkie, niezbyt trudne do zrozumienia przez wiernych.
Tabela II (umieszczona w Praenotanda)¹¹⁷ podaje rozkład czytań na niedzielę w "ciągu roku" podzielony na cykl trzyletni.

c) Czytania na uroczystości Pańskie okresu zwykłego

108. W uroczystości Najświętszej Trójcy, Ciała i Krwi Chrystusa oraz Najświętszego Serca Pana Jezusa czytane są teksty odpowiadające ich treści teologicznej.
Czytania niedzieli trzydziestej czwartej i ostatniej sławią Jezusa Chrystusa, Króla wszechświata, zapowiedzianego przez typ Dawida, ogłoszonego wśród poniżenia męki i krzyża, panującego w Kościele i mającego powrócić na końcu czasów.

d) Czytania na dni powszednie

109. Ewangelie ułożono w ten sposób, że najpierw czyta się według św. Marka (tygodnie 1-9), następnie według św. Mateusza (tygodnie 10-21), wreszcie według św. Łukasza (tygodnie 22-34). Rozdziały 1-12 św. Marka czyta się w całości, opuszczając tylko dwie perykopy z rozdziału 6, które czyta się w innych okresach w dni powszednie. Z Ewangelii według św. Mateusza i według św. Łukasza czyta się to wszystko, czego nie ma u św. Marka. Dwa albo trzy razy czyta się wszystko, co albo w różnych Ewangeliach ma zupełnie swoisty koloryt, albo też jest nieodzowne do właściwego zrozumienia toku Ewangelii.
Mowa eschatologiczna znajduje się w całości u św. Łukasza i z tej Ewangelii czy-ta się ją na końcu roku liturgicznego.

110. Czytanie pierwsze jest ułożone tak, że przez kilka tygodni czyta się jeden Testament, a następnie drugi, zależnie od długości czytanych ksiąg.
Z ksiąg Nowego Testamentu czyta się części dość znaczne, aby podać to, co jest istotne w poszczególnych listach.
Ze Starego Testamentu można podać jedynie miejsca wybrane, które - o ile to możliwe - ukazują charakter poszczególnych ksiąg. Teksty historyczne są tak dobrane, aby podać zarys dziejów zbawienia przed wcieleniem Chrystusa. Opowiadania zaś zbyt długie nie bardzo mogły być proponowane. Niekiedy wybrano wiersze, które złożyły się na czytanie niezbyt długie. Ponadto znaczenie religijne wydarzeń historycznych niekiedy jest wyjaśnione przez pewne teksty wyjęte z ksiąg mądrościowych, włączonych do serii czytań historycznych jako przedmowa lub zakończenie.
Prawie wszystkie księgi Starego Testamentu znalazły miejsce w Lekcjonarzu na dni powszednie. Opuszczono jedynie najkrótsze księgi prorockie ( Abdiasza, Sofoniasza) i księgę poetycką (Pieśń). Spośród opowiadań spisanych ku zbudowaniu, a wymagających do zrozumienia dość długiego czytania, czyta się księgi Tobiasza i Rut, opuszczając pozostałe (Księgi Estery i Judyty). Z tych ksiąg wybrano teksty na niedziele albo dni powszednie innych okresów.
Tabela III (umieszczona w Praenotanda)¹¹⁸ podaje rozkład czytań obydwu Testamentów na dni powszednie w "ciągu roku" podzielony na dwa lata.
 Na końcu roku liturgicznego czyta się księgi, które odpowiadają charakterowi eschatologicznemu tego okresu, to jest Księgę Daniela i Apokalipsę.

 ROZDZIAŁ SZÓSTY
 ADAPTACJE, TŁUMACZENIA NA JĘZYKI OJCZYSTE
 I OPRACOWANIE LEKCJONARZA

 1. Adaptacje i tłumaczenia

111. W zgromadzeniu liturgicznym zawsze należy głosić słowo Boże albo na podstawie tekstów łacińskich przygotowanych przez Stolicę Świętą, albo na podstawie tłumaczeń na języki ojczyste, zatwierdzonych do użytku liturgicznego przez Konferencje Biskupów zgodnie z obowiązującymi przepisami¹¹⁹.

112. Lekcjonarz mszalny winien być przetłumaczony w całości, z uwzględnieniem wszystkich części, nie wyłączając wstępu.
Jeśli Konferencja Biskupów uzna za konieczne i stosowne pewne adaptacje, mogą one być wprowadzone po zatwierdzeniu przez Stolicę Świętą¹²⁰.

113. Ze względu na objętość Lekcjonarza wydania z konieczności będą obejmować kilka tomów, w odniesieniu do których żaden podział nie jest nakazany. We wszystkich tomach winny być zamieszczone wstępy wyjaśniające strukturę i cel każdej części.
Zaleca się stary zwyczaj wydawania oddzielnie księgi Ewangelii i księgi zawierającej inne czytania ze Starego i Nowego Testamentu.
Zależnie od warunków można również oddzielnie wydać Lekcjonarz niedzielny, w którym mogą być zamieszczone odpowiednie wyjątki z Lekcjonarza na dni ku czci świętych, i Lekcjonarz na dni powszednie. Niedzielny zaś Lekcjonarz może być podzielony według cyklu trzech lat, tak aby w sposób ciągły były podane teksty na poszczególne lata. Jednakże mogą być zastosowane także inne rozwiązania, które zostaną uznane za bardziej odpowiednie dla celów duszpasterskich.

114. Teksty śpiewów zawsze winny być dołączone do czytań. Można będzie jednak wydać także oddzielne księgi, w których znajdują się tylko śpiewy. Zaleca się, aby teksty były wydrukowane z podziałem na strofy.

115. Jeżeli czytanie składa się z różnych części, należy jasno zaznaczyć jego strukturę w układzie typograficznym. Zaleca się także, aby również teksty niepoetyckie zostały wydrukowane z podziałem na wiersze w celu ułatwienia proklamacji czytań.

116. Jeżeli przewiduje się dłuższy i krótszy fragment czytania, oba należy umieścić oddzielnie, aby każdy z nich łatwo było wykonać. Tam zaś, gdzie takie oddzielenie nie wydaje się wskazane, należy znaleźć sposób, aby obydwa teksty mogły być odczytane bez błędu.

117. W wydaniach w językach rodzimych nie należy podawać tekstów bez tytułów. Jeżeli zostanie to uznane za stosowne, można do tytułu dodać także wyjaśnienie (monitio) wprowadzające w ogólny sens urywka, zaopatrzone w odpowiedni znak lub wydrukowane inną czcionką, tak aby wiedziano, że chodzi o tekst pozostawiony do uznania¹²¹.

118. W każdym tomie wypada podać wykaz fragmentów biblijnych na wzór tego, który znajduje się w tym tomie (Lekcjonarza), tak aby w różnych okolicznościach łatwiej można było znaleźć w lekcjonarzach mszalnych konieczne lub pożyteczne teksty.

2. Strona zewnętrzna poszczególnych czytań

W tej księdze (Ordo lectionum Missae) proponuje się skróty biblijne, tytuły i początki ("incipit"). Uwzględniono przy tym następujące sprawy:

a) Skrót biblijny

119. Skrót biblijny (rozdziału i wierszy) jest zawsze podany według Nowej Wulgaty z wyjątkiem Psalmów¹²², z dodaniem jednak niekiedy odnośnika do przekładów z języków oryginalnych (hebrajskiego, aramejskiego lub greckiego), ilekroć zachodzi różnica.
W przekładach na języki rodzime zgodnie z postanowieniami kompetentnych władz w zakresie poszczególnych języków można zachować numerację odpowiadającą przekładowi zatwierdzonemu przez daną władzę do użytku liturgicznego. W samym tekście lub na marginesie zawsze należy podać dane dotyczące rozdziałów i wierszy.

120. W księgach liturgicznych przed tekstami winien znajdować się "nagłówek", który powinien być odczytany w czasie liturgii, a który jest opuszczony w wykazie czytań. Należy go sporządzić według następujących zasad, które jednak mogą zostać zmienione na mocy postanowienia odpowiednich władz, zależnie od miejscowych zwyczajów lub wymogów językowych.

121. 1. Należy zawsze mówić: "Czytanie z Księgi..." albo "Czytanie z Listu..." albo "Słowa Ewangelii według świętego N...", nie zaś "Początek" (chyba że w poszczególnych wypadkach byłoby to wskazane) lub "Dalszy ciąg..."

122. 2. Należy zachować tradycyjne tytuły ksiąg, z tym że:
a) jeśli są dwie księgi o tej samej nazwie, należy powiedzieć: "Pierwsza Księga" lub "Druga Księga" (np. Królewska, Machabejska) lub "Pierwszy List", "Drugi List";
b) należy używać bardziej przyjętych obecnie tytułów dla następujących ksiąg:
 "Pierwsza i Druga Księga Samuela" dla Pierwszej i Drugiej Królewskiej;
 "Pierwsza i Druga księga Królewska" dla Trzeciej i Czwartej Królewskiej;
 "Księgi Ezdrasza i Nehemiasza" dla Pierwszej i Drugiej Ezdrasza;
c) należy odróżnić księgi mądrościowe przy pomocy następujących tytułów:
 Księga Hioba, Przypowieści, Koheleta, Pieśń nad pieśniami, Księga Mądrości, Syracha (lub Syracydesa);
d) należy mówić: "Księga Lamentacji" oraz "List do Hebrajczyków", nie wymieniając ani Jeremiasza, ani św. Pawła.
b) Tytuł

123. Przed poszczególnymi tekstami należy umieścić starannie dobrany tytuł (najczęściej ze słów danego tekstu), aby wskazać główny temat czytania, i gdy to konieczne, zwrócić uwagę na związek między czytaniami tej samej Mszy.

c) Początek ("incipit")

124. Początek zawiera zwykle słowa wprowadzające: "W owym czasie...", "W owych dniach...", "Bracia", "Najmilsi", "To mówi Pan". Słowa te opuszcza się, jeśli już w samym tekście wystarczające jest wskazanie czasu czy osób lub jeśli z natury samego tekstu wynika, że takie słowa nie są odpowiednie. Formuły takie mogą być zmienione lub opuszczone w zależności od wymogów poszczególnych języków i na mocy postanowienia kompetentnych władz.
Po owych słowach wprowadzających rozpoczyna się samo czytanie, po opuszczeniu lub dodaniu jakichś słów, jeśli wymaga tego zrozumienie tekstu oddzielonego od jego kontekstu. Podobnie daje się odpowiednie wzmianki, jeśli tekst składa się z wierszy nie następujących bezpośrednio po sobie i jeśli z tego powodu trzeba dokonać jakichś zmian.

d) Końcowa aklamacja

125. Na końcu czytań, aby ułatwić aklamację ludu, czytający po Ewangelii mówi: "Oto słowo Pańskie"; po innych czytaniach: "Oto słowo Boże" (w języku łacińskim w obu wypadkach dodaje się formułę "Verbum Domini").

 (Tłum. ks. Stanisław Czerwik)

PRZYPISY

 ⁹⁶ Por. np. Paweł VI, Konstytucja apost. "Missale Romanum": To wszystko ułożono w taki sposób, aby budzić w wiernych "głód słowa Bożego", dzieki któremu lud Nowego Przymierza pod przewodem Ducha Świętego zmierzałby do doskonałej jedności Kościoła. Żywimy mocną nadzieję, że kapłani i wierni z pomocą nowych tekstów lepiej przygotują się do Stołu Pańskiego i że głębiej rozważając Pismo Święte, będą się coraz obficiej karmić słowem Bożym. Wskutek tego, zgodnie z poleceniem Soboru Watykańskiego II, Pismo Święte stanie się nie wysychającym źródłem życia duchowego, główną podstawą chrześcijańskiej katechezy i ośrodkiem nauczania teologii", Missale romanum, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, 15. (Tekst polski: Mszał rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986, s. [13]).
⁹⁷ Por. KL 35 i 51.
⁹⁸ Por. Paweł VI, Konstytucja apost. "Missale Romanum": "ciągły proces misterium zbawienia, został jasno przedstawony słowami objawienia Bożego", Missale romanum, 15(Tekst polski: Mszał rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986, s. [12])..
⁹⁹ Por. KL 9, 33; Św. Kongregacja Obrzędów, Instrukcja "Inter Oecumenici", dnia 26 września 1964, nr 7: AAS 56 (1964) 878; Jan Paweł II, Adhortacja apost. "Catechesi tradendae", dnia 16 paź-dziernika 1979, nr 23: AAS 71 (1979) 1296-1297.
¹⁰⁰ Por. KL 35,4; Św. Kongregacja Obrzędów, Instrukcja "Inter Oecumenici", dnia 26 września 1964, nry 37-38: AAS 56 (1964) 884.
¹⁰¹ Por. Św. Kongregacja Kultu Bożego, Instrukcja "Actio pastoralis", dnia 15 maja 1969, nr 6: AAS 61 (1969) 809; Dyrektorium o Mszach z udziałem dzieci, dnia 1 listopada 1973, nry 41-47: AAS 66 (1974) 43; Paweł VI, Adhortacja apost. "Marialis cultus", dnia 2 lutego 1974, nr 12: AAS 66 (1974) 125-126.
¹⁰² Poszczególne lata oznacza się literami A, B, C. Ustalenia zaś, który rok ma być rokiem A, B, C, dokonuje się następująco: Literą C oznacza się rok, którego liczba jest podzielna przez trzy, przyjmując za początek cyklu rok pierwszy ery chrześcijańskiej. Tak rok pierwszy byłby rokiem A, rok 2 - rokiem B, rok 3 - rokiem C, a lata 6, 9, 12 itd. znów rokiem C. I tak np. rok 1980 jest rokiem C, rok zaś następny, tzn. 1981 - rokiem A, rok 1982 jest rokiem B, a rok 1983 - rokiem C itd.
Jest oczywiste, że poszczególne cykle biegną według układu roku liturgicznego, mianowicie od pierwszej niedzieli Adwentu, która przypada w poprzedzającym roku cywilnym.
Określenie roku każdego cyklu łączy się ze szczególną cechą Ewangelii synoptycznej, która jest czytana w sposób półciągły w okresie zwykłym roku. Stąd pierwszy rok cyklu jest rokiem czytania Mateusza, rok drugi jest rokiem czytania Marka, trzeci - rokiem czytania Łukasza.
¹⁰³ Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nry 36-40; Missale Romanum. Ordo cantus Missae, Typis Polyglottis Vaticanis 1972, nry 5-9.
¹⁰⁴ Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 313.
¹⁰⁵ Por. tamże, nr 318; Św. Kongregacja Sakramentów i Kultu Bożego, Instrukcja "Inaestimabile donum", dnia 3 kwietnia 1980, nr 1: AAS 72 (1980) 333-334.
¹⁰⁶ Np. w okresie Wielkiego Postu proponuje się ciągłość czytań Starego Testamentu według rozwoju historii zbawienia; w niedziele w ciągu roku proponuje się czytanie półciągłe jakiegoś listu. Wypada wtedy, aby duszpasterz wybierał jedno lub drugie czytanie w sposób systematyczny przez kilka kolej-nych niedziel i aby w ten sposób zapewniał harmonię katechezy; stanowczo nie wypada czytać bez porządku raz urywek ze Starego Testamentu, raz z listu, bez harmonijnego uporządkowania następnych tekstów.
¹⁰⁷ Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 319.
¹⁰⁸ Por. tamże, nr 316c; KL 51.
¹⁰⁹ Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 318.
¹¹⁰ Por. Rituale Romanum. Ordo Paenitentiae. Praenotanda, nr 13.
¹¹¹ Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 320.
¹¹² Por. tamże, nr 313.
¹¹³ Por. Missale Romanum. Ordo lectionum Missae. Editio typica altera 1981, nry 173-174, 97-98.
¹¹⁴ Por. tamże, nry 223 -130
¹¹⁵ Np. jeżeli przed Wielkim Postem było sześć tygodni, w poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego wybiera się siódmy tydzień. Uroczystość Trójcy Przenajświętszej zajmuje miejsce niedzieli zwykłej.
¹¹⁶ Np. jeżeli przypadło pięć tygodni przed Wielkim Postem, w poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego należy rozpocząć od siódmego tygodnia, opuszczając tydzień szósty.
¹¹⁷ Por. Missale Romanum. Ordo lectionum Missae. Praenotanda, p. LII.
¹¹⁸ Por. tamże, p. LIII.
¹¹⁹ Por. Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Instrukcja "De popularibus in-terpretationibus conficiendis", dnia 25 stycznia 1969, "Notitiae" 5 (1969) 3-12; Declaratio circa inter-pretationes textuum liturgicorum "ad interim" paratas, "Notitiae" 5 (1969) 69; Św. Kongregacja Kultu Bożego, Declaratio de interpretatione textuum liturgicorum, "Notitiae "5 (1969) 333-334, por. także "Responsiones ad dubia", "Notitiae" 9 (1973) 153-154; De unica interpretatione textuum liturgicorum, "Notitiae" 6 (1970) 84-85
¹²⁰ Por. Św. Kongregacja Kultu Bożego, Instrukcja "Liturgicae instaurationes", dnia 5 września 1970, nr 11: AAS 62 (1970) 702-703; Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 325.
¹²¹ Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nry 11, 29, 68a, 139.
¹²² Numeracja Psalmów jest podana zgodnie z porządkiem znajdującym się w księdze Psalmów wydanej przez Papieską Komisję dla Nowej Wulgaty, Typis Polyglottis Vaticanis 1969.