STRONA GŁÓWNA / Wprowadzenia teologiczno-pastoralne / Mszał i Lekcjonarz / Wprowadzenie do wydania Lekcjonarza mszalnego z 1981 r. -"Anamnesis" nr 30
 
 
 
 

 

Wprowadzenie do wydania Lekcjonarza mszalnego z 1981 r.


Przed kilkunastu laty w książce "To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w dokumentach Kościoła", oprac. ks. J. Miazek, Warszawa 1987, ukazał się przekład Wprowadzenia teologiczno-pastoralnego do 2. wydania Lekcjonarza mszalnego. Tłumaczenia dokonał ks. S. Czerwik.
Obecnie podajemy zmodyfikowany nieco tekst tego Wprowadzenia celem przygotowania go do zatwierdzenia przez Stolicę Apostolską.

WPROWADZENIE TEOLOGICZNO-PASTORALNE

WSTĘP

ROZDZIAŁ I
OGÓLNE ZASADY SPRAWOWANIA LITURGII SŁOWA

1. Uwagi wstępne

a) Znaczenie słowa Bożego w sprawowaniu liturgii

1. O znaczeniu słowa Bożego, jak również o zastosowaniu Pisma Świętego w odnowionej liturgii znajdujemy dużo cennych wypowiedzi w dokumentach Soboru Watykańskiego II1 , w nauczaniu papieży2 , jak też w różnych dokumentach opublikowanych po Soborze przez urzędy Stolicy Świętej3. Ponadto niektóre ważniejsze zasady zostały podane i zwięźle wyjaśnione we Wprowadzeniu teologiczno-pastoralnym pierwszego wydania Lekcjonarza mszalnego z roku 19694.
Ponieważ zaś w związku z przygotowaniem nowego wydania tegoż Lekcjonarza z różnych stron napływały prośby o dokładniejsze przedstawienie tych zasad, opracowano obszerniejsze i bardziej odpowiadające potrzebom ujęcie Wprowadzenia. Jest w nim mowa najpierw o związku między słowem Bożym i czynnością liturgiczną5, następnie bardziej szczegółowo o słowie Bożym w sprawowaniu Mszy świętej, wreszcie zostaje przedstawiona ostateczna struktura Lekcjonarza.

b) Terminy używane na oznaczenie słowa Bożego

2. Chociaż wydaje się, że pilna jest potrzeba uściślenia terminów w tej dziedzinie, w tym Wprowadzeniu w celu osiągnięcia większej jasności i przejrzystości będziemy się posługiwać terminami używanymi w dokumentach tak samego Soboru jak i posoborowych, natomiast księgi spisane pod natchnieniem Ducha Świętego nazywać będziemy bądź Pismem Świętym, bądź słowem Bożym, unikając jednak pomieszania nazw i ich treści6.

c) Liturgiczne znaczenie słowa Bożego

3. Wielorakie skarby jednego słowa Bożego w godny podziwu sposób zostają udostępnione w różnych obchodach i w różnych zgromadzeniach wiernych, którzy uczestniczą w tych obchodach: kiedy upamiętniamy rozwój misterium Chrystusa w cyklu roku liturgicznego, gdy sprawujemy sakramenty i sakramentalia Kościoła lub też gdy poszczególni wierni odpowiadają na wewnętrzne działanie w nich Ducha Świętego7. Sprawowanie liturgii bowiem, które opiera się na słowie Bożym i jest nim przeniknięte, staje się nowym wydarzeniem ubogacającym to samo słowo nową interpretacją i skutecznością. Tak Kościół w liturgii zachowuje wiernie ten sposób odczytywania i tłumaczenia Pisma Świętego, jaki stosował sam Chrystus, kiedy wzywał do badania całego Pisma Świętego z punktu widzenia "dzisiaj" tego wydarzenia, jakim był On sam8.

2. Sprawowanie Liturgii słowa Bożego

a) Właściwość słowa Bożego w czynności liturgicznej

4. Nie w jeden tylko sposób słowo Boże jest głoszone w czasie sprawowania liturgii9 i nie zawsze z taką samą skutecznością dociera do serc słuchaczy; zawsze jednak
Chrystus jest obecny w swoim słowie10, Ten, który urzeczywistniając misterium zbawienia, uświęca ludzi i oddaje Ojcu doskonały kult11.
Uczestnictwo w zbawieniu, które słowo Boże nieustannie przypomina i urzeczywistnia, osiąga swą pełnię w czynności liturgicznej, tak że sprawowanie liturgii staje się ciągłym, pełnym i skutecznym głoszeniem słowa Bożego.
Słowo Boże nieustannie głoszone w liturgii jest ciągle żywe i skuteczne12 dzięki mocy Ducha Świętego oraz objawia czynną miłość Ojca w jej niesłabnącej skuteczności w stosunku do ludzi.

b) Słowo Boże w urzeczywistnianiu się zbawienia

5. Kiedy Kościół w sprawowaniu liturgii czyta zarówno Stary jak i Nowy Testament, zwiastuje jedno i to samo misterium Chrystusa. W Starym Testamencie ukrywa się bowiem Nowy, a w Nowym Testamencie otwiera się Stary13. Chrystus jest ośrodkiem i pełnią zarówno Pisma Świętego jak i całej liturgii14, trzeba więc, aby z Jego źródeł czerpali wszyscy, którzy szukają zbawienia i życia.
Im głębiej ktoś przeżywa sprawowanie liturgii, tym głębiej docenia znaczenie słowa Bożego; to, co mówimy o liturgii, może być odniesione także do słowa Bożego, ponieważ i w liturgii, i w słowie Bożym wspominamy i we właściwy obu czynnościom sposób uobecniamy misterium Chrystusa.

c) Słowo Boże a uczestnictwo wiernych w liturgii

6. W czynności liturgicznej Kościół z wiarą wypowiada to samo "Amen", jakie raz po wszystkie wieki wyraził Chrystus, Pośrednik między Bogiem i ludźmi, kiedy przelał swoją krew, aby przypieczętować w Duchu Świętym nowe przymierze15.
Kiedy więc Bóg wypowiada swoje słowo, zawsze oczekuje odpowiedzi, która jest słuchaniem i uwielbieniem "w Duchu i prawdzie" (J 4,23). Duch Święty bowiem sprawia, że ta odpowiedź staje się skuteczna, tak iż słowa usłyszane w czynności liturgicznej znajdują również pokrycie w życiu zgodnie z upomnieniem: "Wprowadzajcie słowo w czyn, a nie bądźcie tylko słuchaczami" (Jk 1,22).
Postawy ciała, gesty i słowa, w których wyraża się działanie liturgiczne i uzewnętrznia się uczestnictwo wiernych, nabierają znaczenia nie tylko na podstawie ludzkiego doświadczenia, z którego pochodzą, lecz w świetle słowa Bożego i ekonomii zbawienia, do której się odnoszą. Dlatego też wierni tym lepiej uczestniczą w liturgii, im ściślej jednoczą się przez słuchanie słowa Bożego głoszonego podczas jej sprawowania, z samym słowem Boga wcielonym w Chrystusie. Dzięki temu w życiu i postępowaniu starają się zachować to, co sprawowali w liturgii, i na odwrót, ze sprawowaniem liturgii usiłują łączyć to, co stanowiło treść ich życia16.

3. Słowo Boże w życiu ludu przymierza

a) Słowo Boże w życiu Kościoła

7. Słuchanie słowa Bożego przyczynia się do budowania i wzrostu Kościoła. Godne podziwu dzieła, jakich Bóg niegdyś dokonał w historii zbawienia, prawdziwie uobecniają się w sposób mistyczny w znakach liturgii. Bóg na nowo posługuje się zgromadzeniem wiernych sprawujących liturgię, aby Jego słowo rozszerzało się i rozsławiało i aby Jego imię było czczone pośród narodów17.
Ilekroć więc Kościół, zgromadzony przez Ducha Świętego na sprawowanie liturgii18, głosi słowo Boże, ukazuje się jako nowy lud, w którym przymierze niegdyś zawarte stało się doskonałe i ostateczne. Wszyscy zaś chrześcijanie, którzy przez chrzest i bierzmowanie stali się w Duchu Świętym zwiastunami słowa Bożego, dzięki łasce otrzymanej podczas słuchania winni to słowo Boże głosić w Kościele i w świecie, przynajmniej przez świadectwo swojego życia.
Słowo Boże głoszone podczas sprawowania Bożych misteriów odnosi się nie tylko do obecnego stanu rzeczy, lecz także ogarnia przeszłość i przyszłość oraz wzbudza w nas tak głęboką nadzieję i pragnienie, że żyjąc na tym przemijającym świecie, po-dążamy sercem tam, gdzie jest prawdziwa wartość19.

b) Słowo Boże w wyjaśnieniu Kościoła

8. Z woli Chrystusa nowy lud Boży odznacza się przedziwną różnorodnością członków. Także w odniesieniu do słowa Bożego poszczególnym członkom przysługują różne obowiązki i funkcje: wierni słuchają słowa i nad nim rozmyślają, ale tylko ci je wyjaśniają, do których należy posługa nauczania wynikająca ze święceń albo którym ta posługa została specjalnie powierzona.
W ten sposób Kościół poprzez nauczanie, życie i liturgię utrwala i przekazuje wszystkim pokoleniom to, czym jest i w co wierzy, a w miarę upływu wieków nieustannie zdąża do pełni prawdy, aż słowo Boże urzeczywistni się w nim w sposób doskonały20.

c) Związek między głoszeniem słowa Bożego i działaniem Ducha Świętego

9. Aby jednak usłyszane słowo Boże mogło przynieść owoc w sercach, potrzebne jest działanie Ducha Świętego, którego natchnienie i pomoc sprawia, iż słowo Boże staje się podstawą czynności liturgicznej oraz normą i podtrzymywaniem całego życia.
Działanie Ducha Świętego nie tylko uprzedza każdą czynność liturgiczną, towarzyszy jej i przedłuża ją, lecz także zaszczepia w serce każdego z uczestników21 to, co podczas proklamacji słowa Bożego jest głoszone całemu zgromadzeniu wiernych, umacnia jedność wszystkich, podtrzymuje różnorakie dary łaski i dodaje siły do wypełnienia wielorakich zadań.

d) Głęboka więź słowa Bożego i misterium eucharystycznego

10. Kościół zawsze otaczał i pragnie otaczać słowo Boże i misterium eucharystyczne tą samą czcią, choć nie tymi samymi oznakami kultu. Idąc za przykładem swego Założyciela nigdy nie zaprzestał sprawowania paschalnego misterium, lecz gromadził się, aby czytać to, "co było o Nim we wszystkich pismach" (Łk 24,27), oraz urzeczywistniać dzieło zbawienia przez sprawowanie pamiątki Pańskiej i sakramentów. Albowiem "głoszenie słowa wymagane jest do samej posługi sakramentów, ponieważ są to sakramenty wiary, która rodzi się ze słowa i nim się karmi"22.
Kościół duchowo karmi się przy dwóch stołach23: ze stołu słowa czerpie naukę, przy stole eucharystycznym coraz bardziej się uświęca. Słowo Boże zwiastuje przymierze między Bogiem i ludźmi, w Eucharystii zaś to nowe i wieczne przymierze zostaje odnowione. Poprzez słowa przypominane są wydarzenia historii zbawienia, w Eucharystii ta sama historia ukazuje się w sakramentalnych znakach liturgii.
Dlatego też zawsze trzeba mieć na uwadze to, że słowo Boże, odczytywane i głoszone przez Kościół w liturgii, prowadzi do ofiary przymierza i uczty łaski, to jest do Eucharystii jako do swojego celu. Sprawowanie Mszy świętej, w której słuchamy słowa oraz ofiarujemy i przyjmujemy Eucharystię, stanowi jeden akt kultu24, poprzez który składamy Bogu pochwalną ofiarę, a ludzie uczestniczą w pełni odkupienia.

 


PRZYPISY

1 Por. zwłaszcza KL 7, 24, 33, 35, 48, 51, 52, 56; KO 1, 21, 25, 26; DM 6; DK 18.
2 Por. m. in. ustne wypowiedzi lub pisma papieży: Paweł VI, List apost."Ministeria quaedam", dnia 15 sierpnia 1972, nr V: AAS 64 (1972) 532; tenże, Adhortacja apost. "Marialis cultus", dnia 2 lutego 1974, nr 12: AAS 66 (1974) 125-126; tenże Adhortacja apost. "Evangelii nuntiandi", dnia 8 grudnia 1975, nr 28: AAS 68 (1976) 24-25; nr 43: tamże, 33-34; nr 47: tamże, 36-37; Jan Paweł II, Konstytucja apost. "Scripturarum thesaurus", dnia 25 kwietnia 1979, w: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979, V-VIII; tenże Adhortacja apost. "Catechesi tradendae", dnia 16 października 1979, nr 23: AAS 71 (1979) 1296-1297; nr 27: tamże, 1298-1299; nr 48: tamże, 1316; tenże, List "Dominicae Cenae", dnia 24 lutego 1980, nr 10: AAS 72 (1980) 134-137.
3 Por. np. Św. Kongregacja Obrzędów, Instrukcja "Eucharisticum mysterium", dnia 25 maja 1967, nr 10: AAS 59 (1967) 547-548; Św. Kongregacja Kultu Bożego, Instrukcja "Liturgicae instaurationes", dnia 5 września 1970, nr 2: AAS 62 (1970) 695-696; Kongregacja Duchowieństwa, Directorium catechisticum generale, dnia 11 kwietnia 1971: AAS 64 (1972) 106-107; nr 25: tamże, 114; Św. Kongregacja Kultu Bożego, Institutio generalis Missalis Romani, nry 9, 11, 24, 33, 60, 62, 316, 320; Kongregacja Wychowania Katolickiego, Instrukcja o liturgicznej formacji w seminariach "In ecclesiasticam", dnia 3 czerwca 1979, nry 11, 52; tamże, Appendix, nr 15; Św. Kongregacja Sakramentów i Kultu Bożego, Instrukcja "Inaestimabile donum", dnia 3 kwietnia 1980, nry 1, 2, 3: AAS 72 (1980) 333-334.
4 Por. Missale Romanum ex Decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli VI promulgatum. Ordo lectionum Missae, Typis Polyglottis Vaticanis 1969, IX-XII (Praeno-tanda); Dekret promulgacji: AAS 61 (1969) 548-549.
5 Por. KL 35, 56; Paweł VI, Adhortacja apost. "Evangelii nuntiandi", dnia 8 grudnia 1975, nry 28, 47: AAS 68 (1976) 24-25 i 36-37; Jan Paweł II, List "Dominicae Cenae", dnia 24 lutego 1980, nry 10, 11, 12: AAS 72 (1980) 134-146.
6 Por. np. słowo Boże, Pismo Święte, Stary i Nowy Testament, Czytanie (Czytania) słowa Bożego, Czytanie (Czytania) Pisma Świętego, nabożeństwo (nabożeństwa) słowa Bożego itp.
7 Jeden i ten sam tekst może być dlatego czytany i stosowany w różnych aspektach oraz okolicznościach roku kościelnego. Należy o tym pamiętać w homilii, w egzegezie duszpasterskiej i w katechezie.
8 Por. Łk 4,16-21; 24,25-35. 44-49.
9 Proklamacja lub czytanie w sprawowaniu Mszy świętej (por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nry 21, 23, 95, 131, 146, 234, 235), Liturgia słowa w Pontyfikale, Rytuale rzymskim i w Liturgii Godzin, odnowionych na mocy postanowienia Soboru Watykańskiego II.
10 Por. KL 7, 33; Mk 16,19-20; Mt 28,20; Augustyn, Mowa 85,1: "Ewangelia to usta Chrystusa. Zasiada w niebie, lecz nie przestaje przemawiać na ziemi" (PL 38, 520; por. także In Jo. Ev. Tract. XXX, 1: PL 35, 1632; CCL 36, 289), oraz słowa w Pontyfikale Rzymsko-Germańskim: "Czyta się Ewangelię, w której Chrystus swoimi ustami przemawia do ludu, aby (...) przypomniał Ewangelię w Kościele i w ten sposób sam Chrystus przemówił do ludu" (Por. V. Vogel - R. Elze [wyd.], Le Pontifical Romano-germanique du dixieme siecle. Le Texte I, Citta del Vaticano 1963, XCIV, 18, p. 334) albo "Gdy przychodzi sam Chrystus, to jest Ewangelia, odkładamy łaski, ponieważ nie potrzebujemy ludzkiej pomocy" (tamże, XCIV, 23, p. 335).
11 Por. KL 7.
12 Por. Hbr 4,12.
13 Por. Augustyn, Quaestionum in Heptateuchum, liber 2,73: PL 34, 623; CCL 33, 106; KO 16.
14 Por. Hieronim: "Jeśli bowiem według Apostoła Pawła (1 Kor 1,24) Chrystus jest Bożą mocą i Bożą mądrością, ten, kto nie zna Pisma, nie zna Bożej mocy ani mądrości. Nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa (Komentarze do Proroka Izajasza, Prolog: PL 24, 17A; CCL 73,1); KO 25.
15 Por. 2 Kor 1,20-22.
16 Por. KL 10.
17 Por. 2 Tes 3,1.
18 Por. kolekty "Pro Sancta Ecclesia" w Missale romanum odnowionym na mocy postanowienia Soboru Watykańskiego II i ogłoszonym przez Pawła VI (Typis Polyglottis Vaticanis 1975), pp. 786, 787, 790; Cyprian, De oratione dominica 23: PL 4, 553; CSEL 3/2, 285; CCL 3A, 105; Augustyn, Mowa 71, 20. 33: PL 38, 463 n.
19 Por. kolektę 21. niedzieli w ciągu roku w Missale romanum, p. 360.
20 Por. KO 8.
21 Por. J 14,15-17, 25-26; 15,26-16,15.
22 DK 4.
23 Por. KL51; DK 18; por. także KO 21; DM. Por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, nr 8.
24 KL 56.

 

 


Zmiana wielkości czcionki: A A A

  kkbids@episkopat.pl
Jesteś naszym 1 gościem
     
 
 
 
   
Konferencja Episkopatu Polski