CZĘŚĆ PIERWSZA
"LITURGIĘ CELEBRUJE CAŁA WSPÓLNOTA"

 ROZDZIAŁ I 
UCZESTNICTWO W LITURGII

----------------
- Główne akty uczestnictwa -
- Wielość prowadząca do jedności -
-----------------

5. Udział w świętej liturgii Kościoła wyraża się najpierw i przede wszystkim w aktywności wewnętrznej człowieka, zakrytej przed ludzkimi oczyma. W głębi ludzkiego serca dokonuje się bowiem prawdziwe spotkanie z Bogiem. Wszelkie formy zewnętrzne mają mu służyć i być jego wyrazem.

6. "Celebracja Eucharystii obejmuje zawsze: głoszenie słowa Bożego, dziękczynienie składane Bogu Ojcu za wszystkie Jego dobrodziejstwa, a zwłaszcza za dar Jego Syna; konsekrację chleba i wina oraz uczestniczenie w uczcie liturgicznej przez przyjmowanie Ciała i Krwi Pana. Elementy te konstytuują jeden i ten sam akt kultu"⁴.

7. Udział w Eucharystii jest więc jednym, bogatym wewnętrznie, świadomym i pełnym miłości aktem osobowym kryjącym w sobie cztery działania. Choć różnią się one między sobą, to jednak tak się wzajemnie przenikają i tak są ze sobą złączone, że "konstytuują jeden i ten sam akt kultu". Wychowanie do uczestnictwa w Eucharystii domaga się więc wtajemniczenia w każde z tych działań, a także właściwego przeżywania ich wewnętrznej jedności.

- Główne akty uczestnictwa -

8. Duszpasterze, jako przewodnicy wiernych na drogach zbawienia, powinni kształtować w nich postawy, które są warunkiem dobrego uczestnictwa w Eucharystii. Wyróżnione są wśród nich: umiejętność słuchania słowa Bożego, zdolność autentycznego dziękczynienia Stwórcy i Zbawcy za otrzymane dary, gotowość oddania swego życia Bogu przez zjednoczenie z Ofiarą Chrystusa dokonaną na krzyżu i uobecnianą pod osłoną znaków sakramentalnych oraz szczera wola pełnego zjednoczenia z Chrystusem i Jego Kościołem, które, w mocy Ducha Świętego, dokonuje się w Komunii świętej.

Uważnie słuchać słowa Bożego

9. "Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej (por. Ef 1,9), dzięki której przez Chrystusa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się uczestnikami boskiej natury (por. Ef 2,18, 2 P 1,4). Przez to zatem objawienie Bóg niewidzialny (por. Kol 1,15, 1 Tm 1,17) w nadmiarze swej miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół (por. Wj 33,11, J 15,14-15) i obcuje z nimi (por. Bar 3,38), aby ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej" ⁵.

10. Liturgia jest najbardziej wyróżnionym miejscem głoszenia słowa Bożego. "W czytaniach, które wyjaśnia homilia, Bóg przemawia do swojego ludu, objawia mu tajemnicę odkupienia i zbawienia i podaje mu pokarm duchowy, a sam Chrystus przez swoje słowo obecny jest pośród wiernych. Lud przyswaja sobie to Boże słowo przez śpiew i łączy się w nim ściśle przez wyznanie wiary, a posilony nim zanosi w modlitwie powszechnej prośby w potrzebach całego Kościoła i o zbawienie całego świata. W czytaniach zastawia się wiernym stół słowa Bożego i otwiera się im skarbiec Biblii" ⁶.

11. "Bogu objawiającemu należy okazać "posłuszeństwo wiary" (por. Rz 16,26, por. Rz 1,5, 2 Kor 10,5-6), przez które człowiek z wolnej woli cały powierza się Bogu, okazując "pełną uległość rozumu i woli wobec Boga objawiającego" i dobrowolnie uznając objawienie przez Niego dane. By móc okazać taką wiarę, trzeba mieć łaskę Bożą uprzedzającą i wspomagającą oraz pomoce wewnętrzne Ducha Świętego, który by poruszał serca i do Boga zwracał, otwierał oczy rozumu i udzielał "wszystkim słodyczy w uznawaniu i dawaniu wiary prawdzie". Aby zaś coraz głębsze było zrozumienie objawienia tenże Duch święty darami swymi wiarę stale udoskonala" ⁷.

12. Formacja wiernych do słuchania i przyjęcia słowa Bożego nie może się ograniczać do samej tylko Mszy świętej. Ojciec Święty Jan Paweł II w liście apostolskim Dies Domini zachęca, aby przed pójściem na Eucharystię, szczególnie niedzielną, rozważyć przeznaczone na ten dzień teksty czytań i modlitw: "Jeżeli lektura świętego tekstu, podejmowana w duchu modlitwy i wierna interpretacji wskazanej przez Kościół, nie kształtuje na co dzień życia poszczególnym wiernych i chrześcijańskich rodzin, trudno się spodziewać, że samo głoszenie słowa Bożego przyniesie pożądane owoce. Zasługują zatem na wielkie uznanie te inicjatywy, przez które wspólnoty parafialne, angażując wszystkich członków Eucharystii - kapłana, służbę liturgiczną i wiernych - już w ciągu tygodnia przygotowują niedzielną liturgię, rozważając słowo Boże zanim jeszcze zostanie wygłoszone" ⁸.

13. "Każdą akcję liturgiczną należy dobrze przygotować przy zgodnym współudziale wszystkich zainteresowanych, tak co do strony obrzędowej, jak i spraw duszpasterskich czy muzyki. Dokonuje się tego pod kierunkiem rektora kościoła, uwzględniając także zdanie wiernych w sprawach, które ich bezpośrednio dotyczą" ⁹.

14. Krąg liturgiczny to jedna z form wspólnotowego przygotowania celebracji liturgicznej. Mogą go przeżywać różne grupy podejmujące w liturgii posługę, a także rodziny i inne wspólnoty. Pierwszym zadaniem kręgu jest bowiem rozważenie słowa Bożego, przygotowanie ścieżek dla Pana, który przyjedzie, pogłębienie pragnienia uczestnictwa z całą wspólnotą w świętej Eucharystii. Jego zadaniem jest także przygotowanie modlitw i śpiewów oraz wszystkich innych posług spełnianych w liturgii.

15. Uwagi na temat prowadzenia i przeżywania kręgów liturgicznych:

a. Wskazane jest, aby we wspólnocie parafialnej byli animatorzy liturgiczni mający odpowiednie przygotowanie do prowadzenia kręgów liturgicznych z różnymi zespołami usługującymi w liturgii. Uwagi na temat ich formacji i posługi zamieszczone są w dalszej części Ceremoniału.
b. Poszczególne zespoły liturgiczne, posługujące w niedzielnej Eucharystii, powinny mieć stałe godziny spotkań w wyznaczonych miejscach. Dotyczy to nie tylko zespołów śpiewaczych, lecz także osób posługujących przy ołtarzu, przygotowujących modlitwę powszechną, troszczących się o dary ofiarne. Wspólne rozważenie niedzielnych czytań mogą podjąć także inne grupy działające w parafii lub osoby nie należące do grup. Zgodnie z zachętą Ojca Świętego, wyrażoną w liście Dies Domini należy budzić różne inicjatywy i popierać już istniejące, aby lepsze i głębsze było przygotowanie świętej Eucharystii.
c. Należy zachęcać rodziny, aby w sobotni wieczór wspólnie w rodzinie odczytały wyznaczone na niedzielną Eucharystię teksty biblijne (i liturgiczne), rozważyły je w swoim gronie oraz skierowały do Boga modlitwę o dobre przeżycie niedzieli, a szczególnie niedzielnej Eucharystii.
d. Osoby pełniące w liturgii szczególną posługę powinny przeprowadzić także odpowiednie ćwiczenia, mające na celu nabycie umiejętności poprawnego i pięknego spełniania swojej funkcji. Dotyczy to szczególnie tych osób, które jeszcze tej umiejętności nie opanowały w wystarczającym stopniu.
e. Bardzo pomocną formą przygotowania indywidualnego i wspólnotowego do przeżywania Eucharystii jest korzystanie z modlitewnika Oremus, zawierającego teksty czytań i modlitw liturgicznych na każdy dzień.

16. Ważne znaczenie dla uważnego słuchania słowa Bożego oraz przyjęcia go całym sercem ma także troska o znaki zewnętrzne, które towarzyszą tej celebracji: "Chrystus jest obecny w swoim Słowie, głoszonym w zgromadzeniu; ono to, wyjaśniane w homilii, powinno być słuchane z wiarą i przyswojone na modlitwie. To wszystko powinno objawiać się w godnym wyglądzie księgi i miejsca głoszenia Słowa Bożego, w postawie lektora, w jego świadomości, że jest rzecznikiem Boga wobec braci" ¹⁰.

Czynnie uczestniczyć w ofierze Chrystusa

17. "Zawsze trzeba mieć na uwadze to, że słowo Boże, odczytywane i głoszone przez Kościół w liturgii, prowadzi do ofiary przymierza i uczty łaski, to jest Eucharystii jako do swojego celu. Sprawowanie Mszy świętej, w której słuchamy słowa oraz ofiarujemy i przyjmujemy Eucharystię, stanowi jeden akt kultu, poprzez który składamy Bogu pochwalną ofiarę, a ludzie uczestniczą w pełni odkupienia" ¹¹.

18. "Zbawiciel nasz podczas Ostatniej Wieczerzy, tej nocy, kiedy został wydany, ustanowił Eucharystyczną Ofiarą Ciała i Krwi swojej, aby w niej na całe wieki, aż do swego przyjścia, utrwalić Ofiarę Krzyża i tak umiłowanej Oblubienicy Kościołowi powierzyć pamiątkę swej Męki i Zmartwychwstania: sakrament miłosierdzia, znak jedności, węzeł miłości, ucztę paschalną, w której pożywamy Chrystusa, w której dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej chwały" ¹².

19. "Eucharystia jest nade wszystko świętą ofiarą: ofiarą Odkupienia, i tym samym ofiarą Nowego Przymierza, jak wierzymy i jak wyraźnie wyznaje Kościół Wschodni: "ofiara dzisiejsza - twierdzi od wieków Kościół grecki - jest tą samą ofiarą, którą kiedyś złożyło Jednorodzone Słowo Wcielone i przez Nie jest składana (tak dziś, jak i kiedyś), będąc tą samą i jedyną ofiarą". I dlatego właśnie w uobecnieniu tej jedynej Ofiary naszego zbawienia zostaje na nowo oddany Bogu człowiek i świat przez nowość paschalną Odkupienia. Nie może zabraknąć tego oddania. Jest ono podstawą "nowego i wiecznego przymierza" Boga z człowiekiem i człowieka z Bogiem. Gdyby go zabrakło, trzeba by poddać w wątpliwość, czy to samą doskonałość ofiary Odkupienia, która przecież była najdoskonalsza i ostateczna, czy też wartość ofiarniczą Mszy świętej. Jednakże Eucharystia będąc prawdziwą ofiarą dokonuje tego oddania Bogu"¹³.

20. "Pełna skuteczność Ofiary, którą wierni składają Ojcu niebieskiemu we Mszy św., wymaga jeszcze jednego elementu: mianowicie koniecznym jest, by wierni siebie samych jakby hostię składali w ofierze"¹⁴. "Kościół bardzo się troszczy o to, aby chrześcijanie podczas tego misterium wiary nie byli obecni jak obcy i milczący widzowie, lecz aby przez obrzędy i modlitwy tę tajemnicę dobrze zrozumieli, w świętej czynności uczestniczyli świadomie, pobożnie i czynnie, byli kształtowani przez słowo Boże, posilali się przy stole Ciała Pańskiego i składali Bogu dzięki, a ofiarując niepokalaną hostię nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim, uczyli się samych siebie składać w ofierze i za pośrednictwem Chrystusa z każdym dniem doskonalili się w zjednoczeniu z Bogiem i wzajemnie z sobą, aby w końcu Bóg był wszystkim we wszystkich" ¹⁵.

21. "Eucharystia jest również ofiarą Kościoła. Kościół, który jest Ciałem Chrystusa, uczestniczy w ofierze swojej Głowy. Razem z Chrystusem ofiaruje się cały i łączy się z Jego wstawiennictwem u Ojca za wszystkich ludzi. W Eucharystii ofiara Chrystusa staje się także ofiarą członków Jego Ciała. Życie wiernych, składane przez nich uwielbienie, ich cierpienia, modlitwy i praca łączą się z życiem, uwielbieniem, cierpieniami, modlitwami i pracą Chrystusa i z Jego ostatecznym ofiarowaniem się oraz nabierają w ten sposób nowej wartości. Ofiara Chrystusa obecna na ołtarzu daje wszystkim pokoleniom chrześcijan możliwość zjednoczenia się z Jego ofiarą" ¹⁶.

22. W formacji liturgicznej wiernych należy więc ukazywać zarówno obecność Ofiary Chrystusa pod osłoną znaków, jak też konieczność złożenia siebie samego w ofierze Bogu. Należy wskazywać także wiernym konkretne słowa i znaki, w których wyraża się ich osobiste oddanie się Bogu. Mówi o nich Ojciec Święty Jan Paweł II w liście na temat Eucharystii¹⁷ (dla wyraźniejszego podkreślenia poszczególnych myśli cytowanego fragmentu, zostały one wyróżnione w osobnych punktach):

a. "Sprawujący liturgię eucharystyczną jest, jako szafarz tej Ofiary, autentycznym Kapłanem dokonującym na mocy specjalnej władzy święceń prawdziwego aktu ofiarnego, który prowadzi ludzi do Boga, wszyscy zaś, którzy w Eucharystii uczestniczą, nie składając ofiary tak jak on, składają wraz z nim, na mocy kapłaństwa powszechnego duchowe ofiary, które wyraża chleb i wino od momentu złożenia ich na ołtarzu. Ten bowiem akt liturgiczny - uroczyście sprawowany przez wszystkie prawie liturgie - "ma swoją wartość i znaczenie duchowe". Chleb i wino stają się poniekąd symbolem wszystkiego, co zgromadzenie eucharystyczne przynosi od siebie w darze Bogu i co ofiaruje w duchu.
b. Ważne jest, aby ten pierwszy moment właściwej liturgii eucharystycznej znajdował także swój wyraz w zachowaniu zgromadzonych. Odpowiada temu przewidziana przez niedawną reformę liturgiczną tzw. procesja z darami, której zgodnie z prastarą tradycją towarzyszy psalm lub pieśń. Odpowiednia miara czasu potrzebna jest także do tego, ażeby wszyscy uświadomili sobie wewnętrznie ten akt, który równocześnie wyrażają słowa celebransa.
c. Świadomość tego aktu składania ofiar winna utrzymać się przez całą Mszę świętą. Co więcej, powinna osiągnąć pełnię w momencie konsekracji i anamnezy, jak tego domaga się istotne znaczenie chwili Ofiary. Bardzo dopomagają do tego słowa modlitwy eucharystycznej, które kapłan wypowiada głośno. Warto tu powtórzyć z trzeciej modlitwy eucharystycznej zwroty, które staja się szczególnie pełnym wyrazem ofiarniczego charakteru Eucharystii i łączą ofiarę nas samych z ofiarą Chrystusa: "Wejrzyj, prosimy, na ofiarę Twojego Kościoła, uznaj, że jest to ta sama ofiara, przez którą nas chciałeś pojednać ze sobą. Spraw, abyśmy posileni Ciałem i Krwią Syna Twego i napełnieni Duchem Świętym stali się jednym ciałem i jedną duszą w Chrystusie. Niech On nas uczyni wiecznym darem dla Ciebie...".
d. Ten walor ofiarniczy wyraża się w każdej Mszy świętej już w słowach, w których kapłan szczególnie prosi zebranych o modlitwę, aby "moja i waszą ofiarę przyjął Bóg Ojciec wszechmogący". Słowa te mają znaczenie wiążące dla wyrażenia charakteru całej liturgii eucharystycznej i pełni jej treści Boskiej i kościelnej".

23. Wspólnota parafialna powinna pielęgnować z wielką pieczołowitością wszystkie wskazania Ojca Świętego, zalecenia dokumentów Kościoła oraz dobre tradycje lokalne, poprzez które pogłębia się i wyraża udział wiernych w ofierze Chrystusa i w Jego Zmartwychwstaniu. W szczególny sposób zaleca się:

a. Modlitwę do Matki Najświętszej, z którą jednoczy się Kościół w sprawowaniu Najświętszej Ofiary. "Kościół składa Ofiarę eucharystyczną w łączności z Najświętszą Dziewicą Maryją, którą wspomina wraz ze wszystkimi świętymi. W Eucharystii Kościół znajduje się wraz z Maryją jakby u stóp krzyża, zjednoczony z ofiarą i wstawiennictwem Chrystusa" ¹⁸.
b. Przygotowywanie darów ofiarnych i przynoszenie ich w procesji do ołtarza: "Na początku liturgii eucharystycznej przynosi się do ołtarza dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa"¹⁹. Ten chleb przyniesiony na początku liturgii eucharystycznej powinien być przygotowany przez rozpoczęciem celebracji Eucharystii. Można więc zaproponować wiernym, aby przychodząc do kościoła, jeszcze przed Mszą świętą przełożyli komunikant z jednego naczynia do drugiego, łącząc z tym gestem słowa, które wyrażają ich oddanie się Bogu. W ten sposób chleb i wino staną się w większym stopniu "ich osobistym darem", wyrażającym oddanie siebie oraz całego świata, a procesja z darami stanie się czytelniejszym znakiem przynoszenia Bogu daru, którego On oczekuje. Uczestnicy Eucharystii mogą wtedy w większym stopniu przeżywać procesję z darami jako czynność, która jest związana z ich osobistym życiem.
c. Z darem chleba, wyrażającym oddanie się Bogu, łączy się dar pieniężny, będący świadectwem miłości bliźniego. "Przyjmuje się także pieniądze lub inne dary na rzecz ubogich lub na potrzeby kościoła, przyniesione przez wiernych lub zebrane w kościele; dlatego dary te umieszcza się w odpowiednim miejscu, lecz poza stołem eucharystycznym" ²⁰. Jest zwyczajem wielu rodzin, że przed wyjściem z domu do kościoła na Mszę świętą rodzice przygotowują pieniądze na ofiarę i dają także dzieciom, aby i one złożyły dar na potrzeby kościoła i biednych.
d. Przyniesienie w procesji z darami chleba i wina oraz daru pieniężnego można, poprzez odpowiednią katechezę, ukazać jako znak miłości Boga i bliźniego. Niesiemy Bogu siebie samych w znaku chleba i wina, a z oddaniem się Bogu łączymy troskę o braci wyrażoną w darze pieniężnym.
e. Katechezy poświęcone tematyce Eucharystii i kształtujące w wiernych postawę oddania siebie Bogu, by pełniej uczestniczyć w oddaniu się Chrystusa.

24. Troszcząc się o przygotowanie darów i udział w ofierze, należy pamiętać o tym, że w Eucharystii celebrujemy także Zmartwychwstanie Chrystusa i Zesłanie Ducha Świętego. Należy więc troszczyć się o taki klimat celebracji, aby była ona świadectwem wiary w obecność Zmartwychwstałego Pana pośród zgromadzonych wiernych. Klimat ten wyraża się w radosnym śpiewie, ochotnej modlitwie, pełnym ufności słowie, właściwie przeżywanych postawach i gestach.

Z miłością przyjąć dar Komunii

25. "Msza święta jest równocześnie i nierozdzielnie pamiątką ofiarną, w której przedłuża się ofiara Krzyża, i świętą ucztą Komunii w Ciele i Krwi Pana. Sprawowanie Ofiary eucharystycznej jest nastawione na wewnętrzne zjednoczenie wiernych z Chrystusem przez Komunię. Przystępować do Komunii świętej oznacza przyjmować samego Chrystusa, który ofiarował się za nas" ²¹.

26. "Pan kieruje do nas usilne zaproszenie, abyśmy przyjmowali Go w sakramencie Eucharystii: "Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli życia w sobie" (J 6, 53)" ²². "Zgodnie z tym, co oznacza Eucharystia, jest rzeczą właściwą, by wierni, jeśli tylko są odpowiednio usposobieni, przyjmowali Komunię za każdym razem, gdy uczestniczą we Mszy świętej Por. KPK, kan. 917; AAS 76 (1984) 746-747.. "Zaleca się usilnie ów doskonalszy sposób uczestniczenia we Mszy świętej, który polega na tym, że po Komunii kapłana wierni przyjmują Ciało Pańskie z tej samej ofiary" ²³

27. Przyjęcie Komunii świętej umacnia więź jedności między człowiekiem a Bogiem, a także między braćmi. Przyjmując Chrystusa przyjmujemy także innych ludzi. Obrzęd Komunii świętej w celebracji Eucharystii powinien być ukształtowany zgodnie ze wskazaniami Kościoła.

28. "Chrystus, który zaprasza do uczty eucharystycznej, to zawsze równocześnie ten Chrystus, który wzywa do pokuty, który powtarza: "nawracajcie się" (tamże). Bez tego stałego i wciąż na nowo podejmowanego wysiłku w kierunku nawrócenia samo uczestniczenie w Eucharystii zostałoby pozbawione swej pełnej skuteczności zbawczej. Zanikłaby w nim, a w każdym razie spłyciłaby się ta szczególna gotowość składania Bogu "duchowej ofiary" (por. 1 P 2, 5), w której wyraża się, w sposób najbardziej zasadniczy i powszechny zarazem, nasz udział w kapłaństwie Chrystusa" ²⁴.

29. "Cała skuteczność pokuty polega na przywróceniu nam łaski Bożej i zjednoczeniu nas w przyjaźni z Bogiem" Katechizm Rzymski, 2, 5, 18.. Celem i skutkiem tego sakramentu jest więc pojednanie z Bogiem. U tych, którzy przyjmują sakrament pokuty z sercem skruszonym i z religijnym nastawieniem, "zwykle nastają po nim pokój i pogoda sumienia wraz z wielką pociechą duchową" Sobór Trydencki: DS 1674.. Istotnie, sakrament pojednania z Bogiem daje prawdziwe "zmartwychwstanie duchowe", przywrócenie godności i dóbr życia dzieci Bożych. Najcenniejszym z tych dóbr jest przyjaźń z Bogiem" ²⁵

30. Wezwanie do nawrócenia obejmuje także relacje międzyludzkie: "Jeśli przyniesiesz dar swój przed ołtarz i tam wspomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przed ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim. Potem przyjdź i dar swój ofiaruj" (Mt 5,23-24). Kto chce zbliżyć się do Boga, musi równocześnie zbliżyć się do człowieka, gdyż miłość Boga jest nieodłączna od miłości bliźniego: "Jeśliby ktoś mówił: "Miłuję Boga", a brata swego nienawidził, jest kłamcą, albowiem kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie może miłować Boga, którego nie widzi" (1 J 4, 20). Ta jedność dwóch przykazań miłości dotyczy także uczestnictwa w Eucharystii. Chrystus uczynił pojednanie z braćmi warunkiem uczestnictwa w Jego ofierze.

31. Wspólnota celebrująca Eucharystię powinna pomagać swoim członkom w wypełnieniu tego warunku dobrego uczestnictwa w liturgii, stwarzając odpowiedni klimat do pojednania oraz wspierając modlitwą wszystkich, którzy "mają coś przeciw sobie", aby podali sobie ręce. Parafia, czy też wspólnota zakonna lub rekolekcyjna, a także wspólnota rodzinna, powinny wypracować odpowiednie dla siebie formy pomocy w usuwaniu podziałów, jakie się w ich życiu pojawiły. Oto propozycje praktykowane w niektórych wspólnotach:

a. Członkowie rodziny przed pójściem na Mszę świętą niedzielną podają sobie rękę i przepraszają się nawzajem za rodzinne uchybienia. Czynią to w sobotę wieczorem, w czasie wspólnej modlitwy lub w niedzielę przed pójściem do kościoła. Osoba, która idzie na Mszę świętą najpierw podchodzi do członków rodziny i mówi im słowa przeproszenia.
b. W niektórych wspólnotach rekolekcyjnych praktykuje się dłuższą chwilę ciszy przed rozpoczęciem celebracji Eucharystycznej. Wszyscy trwają na modlitwie w kościele lub przygotowują się do Mszy świętej w innym miejscu. Ten czas modlitwy jest także wewnętrznym przeproszeniem Boga za grzechy wobec bliźniego i postanowieniem poprawy.
c. Wspólnota modlitewna w parafii przed Mszą świętą modli się w tej intencji odmawiając różaniec lub inną modlitwę. Wypraszają dar dobrego uczestnictwa w Najświętszej Ofierze dla członków wspólnoty. Proszą też o dar pojednania dla wszystkich, którzy się od siebie oddalili.
d. Zachęca się członków wspólnoty parafialnej, aby jak najliczniej przystępowali do sakramentu pokuty przed Mszą świętą, a nie w czasie jej trwania. Oczyszczeni z winy oraz pojednani z braćmi mogą pełniej włączyć się w celebrację Eucharystii.

Trwać w postawie dziękczynienia

32. "Eucharystia, sakrament naszego zbawienia dokonanego przez Chrystusa na krzyżu, jest także ofiarą uwielbienia i dziękczynienia za dzieło stworzenia. W Ofierzeeucharystycznej całe stworzenie umiłowane przez Boga zostaje przedstawione Ojcu przez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Kościół może przez Chrystusa składać ofiarę uwielbienia i dziękczynienia za wszystko, co Bóg uczynił, a co jest dobre, piękne i sprawiedliwe w stworzeniu i w ludzkości" ²⁶.

33. "Eucharystia jest ofiarą dziękczynienia składaną Ojcu, uwielbieniem, przez które Kościół wyraża Bogu swoją wdzięczność za wszystkie Jego dobrodziejstwa, za wszystko, czego On dokonał przez stworzenie, odkupienie i uświęcenie. Dlatego Eucharystia oznacza przede wszystkim "dziękczynienie" ²⁷.

34. "Eucharystia jest także ofiarą uwielbienia, przez którą Kościół głosi chwałę Boga w imieniu całego stworzenia. Ofiara uwielbienia jest możliwa 294 jedynie przez Chrystusa, który jednoczy wiernych ze swą osobą oraz ze swoim uwielbieniem i wstawiennictwem. W ten sposób ofiara uwielbienia jest składana Ojcu przez Chrystusa i z Chrystusem, by mogła być w Nim przyjęta" ²⁸.

- Wielość prowadząca do jedności -

35. Różnorodne działania wiernych, spełniane w Eucharystii, szczególnie zaś słuchanie słowa Bożego, złożenie Ojcu niebieskiemu Najświętszej Ofiary Chrystusa wraz z ofiarą z samego siebie, przyjęcie Komunii świętej, trwanie w postawie dziękczynienia, stanowią w istocie "jeden i ten sam akt kultu" ²⁹. Wszystkie bowiem służą uświęceniu człowieka i uwielbieniu Boga prowadząc do coraz doskonalszego zjednoczenia człowieka z Bogiem i ludzi między sobą. Jedność ta jest szczególnym darem Ducha Świętego, który jest "wychowawcą wiary Ludu Bożego, sprawcą "798 cudownych dzieł Bożych", którymi są sakramenty Nowego Przymierza" ³⁰.

Dar jedności

36. "Celem posłania Ducha Świętego w każdej czynności liturgicznej jest doprowadzenie do komunii z Chrystusem, by formować Jego Ciało /.../. Owocem działania Ducha w liturgii jest nierozłącznie komunia z Trójcą Świętą i komunia braterska" ³¹. "Jedność Kościoła jest łaską i darem Boga, a tę łaskę człowiek otrzymuje nieustannie, podobnie jak otrzymuje życie i istnienie. Jedność Kościoła jest także najwyższą łaską, jaką Bóg daje człowiekowi, ponieważ jest propozycją wspólnoty z Bogiem i braćmi, jest uczestnictwem w życiu Boga, które się urzeczywistnia przez inkorporację w Chrystusa: stając się jednym z Chrystusem, ustanawia się Kościół, realizację odwiecznego planu Boga. Jezus się wcielił, umarł i zmartwychwstał, aby się zrealizowała jedność, aby ludzi rozdartych przez grzech przywieść z powrotem do jedności z Ojcem, Synem i Duchem Świętym" ³².

37."W swojej ostatniej modlitwie Jezus nakreślił pełny obraz relacji międzyludzkich i eklezjalnych, mających swe źródło w Nim oraz w Trójcy Świętej, a także postawił przed nami i przed uczniami najwyższy wzorzec owej "communio", jaką Kościół jest z racji swego Boskiego pochodzenia i jaką ma się stawać. "...Aby i oni stanowili jedno w Nas"... Jest to istota apostolatu Kościoła: szerzyć prawdę o miłości Chrystusa i Boga; czynić wszystko, aby ta prawda była przyjmowana i by była wiarygodna; dawać tej miłości świadectwo, czynić ją widzialną, urzeczywistniać ją. Sakramentalnym wyrazem tej miłości jest Eucharystia. W Eucharystii Kościół stale niejako się rodzi - i stale się odnawia jako ta "communio", którą Chrystus przyniósł na świat, spełniając odwieczne zamierzenie Ojca (por. Ef 1,3-10). Zwłaszcza w Eucharystii i przez Eucharystię Kościół kryje w sobie zaczątek owego ostatecznego zjednoczenia w Chrystusie wszystkiego - tego, co w niebie, i tego, co na ziemi, jak powiedział nam Paweł (por. Ef 1,10) - komunię rzeczywiście powszechną i na wieki" ³³.

38. Przyjęcie daru jedności oraz dzielenie się nim z innymi jest współpracą z Duchem Świętym: "Jest pragnieniem i dziełem Ducha w sercu Kościoła, abyśmy żyli życiem Chrystusa Zmartwychwstałego. Gdy spotyka On w nas odpowiedź wiary, którą wzbudził, urzeczywistnia się prawdziwe współdziałanie; przez nie liturgia staje się wspólnym dziełem Ducha Świętego i Kościoła" ³⁴.Przygotowanie serc jest wspólnym dziełem Ducha Świętego i zgromadzenia, a szczególnie pełniących funkcje wynikające ze święceń (ministri). Łaska Ducha Świętego zmierza do wzbudzenia wiary, nawrócenia serca i przylgnięcia do woli Ojca. Te dyspozycje są podstawą do przyjęcia innych łask ofiarowanych w samej celebracji oraz owoców nowego życia, jakie ma ono następnie wydać" ³⁵.

Posługa komunii

39. Troska o osobistą jedność z Bogiem i braćmi promieniuje na innych i w ten sposób staje się także dobrem ubogacającym życie braci. Wszystko, co czynią uczestnicy liturgii, jeśli jest szczere i autentyczne, służy zbliżeniu do Boga i do ludzi. Jest to swoista "posługa komunii", którą trzeba nazwać pierwszą i najbardziej podstawową posługą wszystkich uczestników zgromadzenia liturgicznego. Każdy wnosi w to budowanie jedności swój osobisty wkład:

a. "Podczas odprawiania Mszy wierni tworzą społeczność świętą, lud nabyty przez Boga i królewskie kapłaństwo, aby dziękować Bogu, składać w ofierze niepokalaną Hostię nie tylko przez ręce kapłana, ale razem z nim, i uczyć się składania samych siebie w ofierze. Niech się tedy starają okazać to przez głęboką pobożność i miłość względem braci, którzy uczestniczą w tej samej akcji liturgicznej. Niech się też wystrzegają wszelkiego indywidualizmu i wyróżniania się, pamiętając o tym, że mają wspólnego Ojca w niebie i że wobec tego wszyscy są sobie braćmi" ³⁶.
b. "Niech więc tworzą jedno ciało, kiedy słuchają słowa Bożego czy też biorą udział w modlitwach i śpiewie, a szczególnie kiedy wspólnie składają ofiarę i wspólnie przystępują do stołu Pańskiego. Jedność tę dobrze ukazuje wspólne zachowanie tych samych gestów i tej samej postawy ciała^{" 37}.
c. Niech zatem wierni z radością służą ludowi Bożemu, ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakiejś szczególnej funkcji liturgicznej" ³⁸.

40. W tej wielkiej "posłudze komunii", o której mówi OW, wyraźnie zaznaczają się trzy rodzaje czynów, które uczestnicy liturgii spełniają. Można je także nazwać posługami, choć każdy z nich jest posługą w nieco innym sensie:

a. Posługa komunii przez uczestnictwo w samej istocie celebracji liturgicznej, a więc w słuchaniu słowa Bożego, w przeżywaniu Najświętszej Ofiary oraz w przyjęciu Komunii świętej. Chrześcijanin spełniając te akty z wiarą i miłością nie tylko pogłębia osobistą jedność z Chrystusem i braćmi, lecz także przyczynia się do umacniania tej jedności w życiu innych ludzi.
b. Posługa komunii przez gorliwe i zgodne z zaleceniami Kościoła włączanie się w modlitwy i śpiewy, przyjmowanie odpowiednich postaw i spełnianie właściwych gestów, zachowywanie milczenia i godnej postawy w całej celebracji. Czynności te także przyczyniają się do umacniania jedności między Bogiem i ludźmi. Noszą więc także znamię posługiwania.
c. Posługa komunii przez podjęcie szczególnych funkcji liturgicznych, które są przewidziane w danej celebracji. Najczęściej ten właśnie rodzaj zaangażowania nazywa się "posługiwaniem w liturgii". Nie może to jednak oznaczać, że ci, którzy w konkretnej celebracji takich funkcji nie pełnią, "nie posługują". Nikt w liturgii nie jest tylko "odbiorcą", przyjmującym to, co inni czynią. Każdy osobiście się angażuje, wnosi swój wkład, a więc służy.

41. Służba w liturgii to coś więcej niż spełnienie pojedynczych, nawet najważniejszych czynności. Jest ona przede wszystkim umacnianiem jedności z Bogiem i ludźmi. Najpiękniejszą i najważniejszą posługę spełnia ten, kto przyczynia się pogłębienia tej jedności. Zgromadzeni na Eucharystii mówią do Boga: "Dziękujemy, że nasz wybrałeś, abyśmy stali przez Tobą i Tobie służyli" ³⁹. W świetle tych słów "być przed Bogiem" i "być dla Boga" jest prawdziwą służbą na rzecz jedności także wtedy, gdy człowiek nie wykonuje żadnych zewnętrznych czynności. Jest to niewątpliwie "najlepsza cząstka", podobna do tej, którą wybrała Maria i która została postawiona przez Chrystusa wyżej, niż czynności, którym poświęciła się Marta (por. Łk 38, 42).

42. Znaczenie osobowego "być przed Bogiem" odkrywamy także w innych wydarzenia biblijnych. Ojciec Święty Jan Paweł II opisuje relację "być" do "działać" także przy rozważaniu o powołaniu Piotra: ""Skałą", o której mówi Jezus, jest osoba Szymona. Jezus mówi mu: "Ty jesteś Kefas". Kontekst tego stwierdzenia pozwala lepiej zrozumieć sens pojęcia "Ty-Osoba" /.../. Charakter skały zostaje przypisany osobie Szymona, a nie jednemu z jego czynów, chociażby były one szlachetne i miłe Jezusowi. Słowo "skała" wyraża byt trwały, istniejący, odnosi się więc bardziej do osoby niż jej czynu, z natury przemijającego"⁴⁰. Również posługa w liturgii to nie tylko spełnienie jakiegoś czynu. Jest to przede wszystkim osobowe "być przed Bogiem i dla Boga". Nawet gdy ta postawa nie wiąże się z zewnętrzną aktywnością, pozostaje "najlepszą cząstką" i posługą, której Chrystus najbardziej oczekuje. Jest ona dostępna dla wszystkich, także dla tych, którzy ze względu na chorobę lub inne trudności nie mogą się zaangażować w zewnętrzne działania.

43. Posługiwanie w liturgii określone słowami: "abyśmy stali przed Tobą i Tobie służyli" można nazwać "zwyczajną" i "podstawową" posługą. Jest ona dostępna dla każdego i każdy może ja podjąć. Odróżniają się od niej "szczególne posługi", o których mówią dokumenty Kościoła (lektor, akolita...) ⁴¹. Poprzez podjęcie "zwyczajnych" i "szczególnych" posług cała wspólnota zgromadzona na liturgii objawia się jako lud kapłański. Cała wspólnota jest "celebransem", a w niej każdy spełnia tę funkcję, do której go Bóg powołał i uzdolnił⁴².

PRZYPISY

⁴ KKK 1408.
⁵ KO 2.
⁶ OWMR 55-56.
⁷ KO 5.
⁸ List - Dies Domini 40.
⁹ OWMR 111.
¹⁰ List - 25 lat KL 7.
¹¹ WLM 10.
¹² KL 47.
¹³ List - O Eucharystii 9.
¹⁴ Encyklika - Mediator Dei 55.
¹⁵ KL 48.
¹⁶ KKK 1368.
¹⁷List - O Eucharystii 9.
¹⁸ KKK 1370.
¹⁹ OWMR 73.
²⁰ OWMR 73.
²¹ KKK 1382.
²² KKK 1384.
²³ KKK 1388.
²⁴ Encyklika - Redemptor hominis 20.
²⁵ KKK 1468.
²⁶ KKK 1359.
²⁷ KKK 1360.
²⁸ KKK 1361.
²⁹ KKK 1408.
³⁰ KKK 1091.
³¹ KKK 1108.
³² Pełna jest ziemia Twego Ducha, Panie, Oficjalny dokument Komisji Teologiczno-Historycznej Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, Katowice 1997, 74.
³³ Katechezy - Kościół, 15.01.1992.
³⁴ KKK 1091.
³⁵ KKK 1098.
³⁶ OWMR 95.
³⁷ OWMR 96.
³⁸ OWMR 97.
³⁹ II modlitwa eucharystyczna.
⁴⁰ Katechezy - Kościół.
⁴¹ Por. OWMR 98-111.
⁴² Por. KKK 1144.